بدون تردید درگیری نظامی روسیه و اوکراین، برجسته‌ترین بحران بین‌المللی در سال ۲۰۲۲ بود و اگر به مصالحه و سازشی منجر نشود مهمترین بحران بین‌المللی در سال ۲۰۲۳ باقی خواهد ماند و حتی خطر درگیری مسلحانه در اوکراین بخاطراستفاده از سلاح‌های غیر متعارف و سرریز شدن بحران به کشورهای همسایه در قالب حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی و یا دخالت مستقیم اعضای ناتو افزایش خواهد یافت و به موازات تشدید بحران، ظرفیت آن برای شکل دادن به نظم نوین جهانی بیشتر می شود.
طولانی شدن جنگ روسیه علیه اوکراین نه تنها نظم پس از جنگ سرد در اروپا را در هم شکسته بلکه به سرعت به باتلاق نظامی برای روسیه در مواجهه با مقاومت سرسخت و مؤثر اوکراین تبدیل شده و هیمنه نظامی روسیه را مخدوش کرده و حتی بنظر می‌رسد اگر به زودی مصالحه‌ای صورت نگیرد نوع حمایت گسترده غرب بگونه‌ای است که می‌خواهد روسیه را از گردونه بازیگری موثر در سطح بین‌المللی خارج کند.
اگرچه روسیه در مقابل حجم عظیم تحریم‌های اقتصادی و سیاسی غرب مقاومت چشمگیری داشته و توانسته اقتصاد خود را با ثبات سیاستگذاری و مدیریت قدرتمند بر جریان ارز و همچنین متمرکز کردن ۵۰ درصد از حجم تجارتش با چین بخوبی مدیریت کند اما معلوم نیست که اگر مدت زمان تحریم‌ها طولانی شود بتواند این مدیریت دقیق و سختگیرانه را با موفقیت ادامه دهد.
شاید هرگز روسیه فکر نمی‌کرد پس از حمله به اوکراین، اینقدر از سوی غرب مورد خطاب تهدیدآمیز قرار گیرد. سفر مقامات اروپایی به اوکراین و در آخرین اقدام سفر بایدن و گستردگی حمایت‌های اقتصادی و نظامی آنها، نوع مواجهه غرب با روسیه را بسیار پررنگ کرده بگونه ای که چین هم نگران شده و بدنبال راه حلی صلح‌آمیز برای خروج روسیه از این مخمصه است تا مبادا سناریوی غربی‌ها برای شکل دادن یک نظام تک‌قطبی جدید به رهبری امریکا عملیاتی شود.
شدت تحقیرآمیز بودن موضع بایدن علیه روسیه مبنی براینکه «هرگز روسیه در این جنگ پیروز نخواهد شد» بحدی بود که پوتین، با تصمیم به خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای، به گونه‌ای آشکار تهدیدهای پیشین خود مبنی بر استفاده از تجهیزات هسته‌ای در رویارویی با اوکراین و حامیانش را شدت بخشید.
مسیر صلح بین روسیه و اوکراین به حدی پیچیده و سخت شده که نه روسیه می‌تواند بدون ضمیمه کردن ایالت‌های اشغال شده و تعهد اوکراین به عدم عضویت در ناتو به طرح صلحی تن در دهد و نه اوکراین می‌تواند با این حمایت گسترده غرب و جهان و همچنین مقاومت چشمگیر چند ماه اخیر در عرصه نظامی به طرح صلحی که متضمن خروج کامل روسیه از سرزمین های اشغال شده نباشد تن در دهد. بنابراین دستیابی به مصالحه چشم‌انداز روشنی ندارد و انتظار می‌رود تقابل نظامی آشکارتر غرب و شرق با یکدیگر بر سر مساله اوکراین ادامه یابد حتی اگر با مراقبت طرفین به جنگ جهانی منجر نشود.
درواقع اگرچه طرفین درگیری مرتب برای مصالحه اعلام آمادگیمی‌کنند اما خوب می‌دانند که در شرایط پیچیده فعلی دستیابی به صلح امکانپذیر نیست. در عین حال دو طرف تاکید بر تداوم جنگ تا یک پیروزی چشمگیر دارند ولی اینکه یک پیروزی دست‌یافتنی چه شکلی می‌تواند باشد هم مشخص نیست. پوتین به پیروزی بزرگ خود متعهد است. اوکراین هم مثل همیشه متعهد به شکست پوتین است، حتی اگر این بهای وحشتناکی داشته باشد. البته در صورت تداوم جنگ، شرایط برای شکل دادن به نظم جدید جهانی بیشتر فراهم می شود.
ناتو اگرچه بصورت کامل در کنار و حامی اوکراین است اما به دقت تسلیحاتی را که در اختیار اوکراینی‌ها قرار می‌دهد، کانالیزه می‌کند تا اطمینان حاصل کند که ناتو وارد یک جنگ بزرگ‌تر با روسیه نمی‌شود. بعبارت دیگر امریکا فقط تا حدی به اوکراین کمک می‌کند که روس ها را به عقب براند نه به اندازه‌ای که اوکراین بتواند به پیروزی چشمگیر دست پیدا کند چون اگر چنین شود خطر بکارگیری سلاح هسته‌ای افزایش می‌یابد و شرایط شکل‌گیری نظم نوین جهانی با چالش‌های اساسی مواجه خواهد شد.
البته این واقعیت اساسی را هم نمی‌توان نادیده گرفت که روسیه صرفا یک قدرت متوسط با توانمندی محدود نظامی نیست که ناتو بتواند با به دام انداختنش در جنگ اوکراین، آن را از معادلات سیاست جهانی حذف کند. بنابراین بحران موجود علیرغم داشتن پتانسیل‌های بالا برای شکل دادن نظمی جدید در سطح جهانی، نمی‌تواند تمامی آنچه غرب بویژه امریکا در پرتو این بحران را اراده می‌کند جامه عمل بپوشاند.
ثبت دیدگاه