در ادبیات سیاسی و دیپلماتیک مفهوم تامین حقوق ملت به اصطلاحی پرتکرار و پرکاربرد تبدیل شده است؛ پرتکرار از این جهت که هر امر و اقدام سیاسی با این عبارت پوشانده می شود.
به تجربه دیده شده که اقدام‌های غیر حرفه‌ای و به دور از منافع ملی هم با نام تامین حقوق ملت انجام می‌گیرد. به بیانی دیگر هیچ گاه شاهد این نیستیم که دیپلماتی رفتار سیاسی‌اش را با متر و معیار حقوق ملت نسنجد و این ادعا را مطرح نسازد که کارکرد سیاسی‌اش در راستای تامین حقوق ملی است. در سوی دیگر ماجرا پرکاربرد بودنش از این جهت است که اگر اقدام دیپلماتیک در واقعیت میدان سیاست در جهت منافع ملت باشد؛ نتیجه‌خیر و منفعت مشترک است.
با بیان این مقدمه این موضوع محل تامل است که با چه ابزار و مکانیسمی می‌توان حقوق ملت را در سطح بین‌المللی تامین کرد و ارتقا داد.
قبل از ورود به جزئیات موضوع باید گفت تشخیص اینکه اقدام سیاسی چه میزان در جهت تامین واقعی حقوق ملت است، چندان سخت نیست. افزایش آگاهی عمومی که بخش مهمی از آن به سبب همه گیری رسانه های اجتماعی است، این امکان را برای شهروندان فراهم ساخته که در فاصله زمانی کوتاه متوجه این امر شوند که مقامات سیاسی تا چه میزان در تامین منافع ملی کوشیده‌اند.
متر و معیار واقعی تامین حقوق ملی، حرف و ادعا نیست. خروجی اقدام سیاسی بر زندگی اقتصادی مردم، ملاک اصلی است. هنر شخصیت‌های سیاسی است که در راستای افزایش توان اقتصادی ملتشان با استفاده از ابزار دیپلماسی و گفت و گو قدم بردارند.
امروز مهم‌ترین چالش در تامین منافع ملی کشور، تحریم های ظالمانه است که تجارت و بازرگانی را بر کشور به امری پرچالش و پرهزینه تبدیل کرده است. از تبعات و تاثیرات تحریم ها به صورت موردی و مشخص می توان به فقدان امکان جذب سرمایه های بین المللی، ورود تکنولوژی های نوین، تبادلات مالی و بانکی اشاره کرد.
در مساله تامین واکسن که مهم ترین و فوری ترین نیاز کشور است، فاکتور تحریم ها به میزان چشمگیری در واردات واکسن و تامین ارز مورد نیاز برای خرید آن موثر بود. برای همین بی گمان مهم ترین ماموریت دولت و وزارت امور خارجه به عنوان متولی تنظیم سیاست خارجی کشور، رفع تحریم ها است. البته رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدارشان با اعضای کابینه سیزدهم بیان داشتند که نباید کار را به تحریم‌ها گره زد و دستگاه‌های مختلف به فرض پابرجایی تحریم ها باید تمام تلاش خود را برای رفع مشکلات کشور به کار گیرند.
با این حال و همچنان که اشاره شد عبور از گردنه تحریم‌ها و بی اثر ساختن آن تسهیل‌گر خروج کشور از وضعیت کنونی اقتصادی و خیز برداشتن به سمت تقویت تولید ملی، افزایش ارزش پول ملی، اشتغال و کاهش بیکاری است.
در این میان و با توجه به مطالبات فوری مردم در زمینه معیشت، فرصت سوزی و بی توجهی به فاکتور زمان به نفع هیچ کس نیست. امروز خواسته ها و اهداف کاملا مشخص است و نباید بیش از حد نظریه پردازی کرد. به عبارتی دیگر اکنون موقع عمل است.
بی تردید، اقتصاد کشور متاثر از شرایط تحریمی است و تحریم‌های بی سابقه اجازه تجارت عادی به حتی به همسایگان و کشورهای دوست نظیر چین و روسیه را نمی دهد. با وجود این واقعیات و تجربه هایی که کشور در دور زدن تحریم ها دارد باید تاثیر این مانع بزرگ را به حداقل رساند.
امروز این انتظار از وزیر امور خارجه جدید کشورمان می رود که با همان چراغ راهنمای منافع ملت، زمینه سازی هوشمند و مدبرانه را در رفع موانع مناسبات و تجارت خارجی کشور به انجام رساند.
نکته مهمی که باید همواره در سپهر دیپلماتیک و بین المللی مد نظر داشت، اینکه نباید انتظار همسویی و همراهی قدرت های بزرگ را داشت. منافع کشورها در بسیاری از موارد در تعارض با یکدیگر قرار دارد و هر کدام از کشورها متاثر از منافع ملی شان، خواسته ها و استراتژی خاصب را پیگیری می کنند.
اساسا فلسفه دستگاه دیپلماسی یافتن نقطه بهینه و حد وسط منافع متعارض و مختلف است. نباید از دور نظاره گر تحولات ماند و به انتظار این موضوع نشست که دیگران به سمت ما بیایند. باید وسط میدان رفت و همان منافع ملت را که ارتقای توان معیشتی و افزایش پول ملی شان است، تامین کرد.
از سوی دیگر موضع قدرت و اقتدار زمانی معنادارتر می شود که برای کشور آورده ملموس اقتصادی و تجاری داشته باشد.
وزیر امور خارجه آمریکا خطاب به اشرف غنی رئیس جمهوری سابق افغانستان بر این موضع پای می فشارد که گفت و گوهای بین افغانی با محوریت کشورهای منطقه مثل ایران زیر نظر سازمان ملل متحد شکل گیرد و حامل این پیام است که آمریکا نمی تواند منافع و خواست ایران را در منطقه نادیده بگیرد؛ واقعیتی که مشخصا در مذاکرات هسته ای نیز به واسطه اقتداری که تهران به آن دست یافته قابل انکار نیست.
کارکرد دیپلماسی هم به این منظور است که کشورها با منطق مذاکرات به سمت تنظیم اختلافات و تعارضات منافع‌شان حرکت کنند. از این رو باید همزمان با رفع مشکلات مردم، چاره ای هوشمندانه برای عبور سلامت از سنگلاخ تحریم ها اندیشید.
ثبت دیدگاه