به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، مسلم نادعلی‌زاده دبیرعلمی شورای شعر و ترانه وزارت ارشاد در برنامه «از پارسی تا فارسی» درباره جایگزینی واژه «آئینی» به «مذهبی» در ادبیات، اظهار داشت: وقتی از ادبیات آئینی سخن می‌گوییم، قطعاً منظور ما ادبیات مذهبی است.
وی با بیان اینکه ادبیات مذهبی از بدو پیدایش اسلام شکل گرفته است، گفت: اسلام از شبه جزیره عربستان آغاز شده و لذا نخست، ادبیات عرب از تعالیم و آموزه‌های اسلامی پشتیبانی می‌کرد.
نادعلی زاده ادامه داد: با ورود اسلام به ایران، شعرا و نویسندگان ایرانی تلاش کردند از طریق زبانِ عربی، به عنوان زبان مشترک مسلمانان، آثار را بنگارند ولی به تدریج، با شکل‌گیری ادبیات دری در آغاز سده سوم و گسترش این زبان در اقصی نقاط ایران، شاهد رونق ادبیات فارسی و محتوای مذهبی در اشعار فارسی بودیم.
وی با اشاره به اینکه هر مذهبی ادبیاتِ خاص مکتب خود را دارا بوده است، گفت: در آئین زرتشتی هم ادبیاتی خاص داریم و حتی کتاب اَوِستا و سروده‌های زرتشت (ع)، ادبیاتِ این مذهب را تشکیل می‌دهد.
نادعلی زاده مهم‌ترین رسالت این گونه‌های ادبی را نشر معارف هر مذهب برشمرد و افزود: هر مکتب و مذهب اگر دارای ادبیاتی غنی باشد، طبیعتاً انتشاری موفقیت‌آمیز خواهد داشت.
کتابت قرآن مبدعِ شیوههای مختلف خوشنویسی است
این عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی اهل بیت (ع) در بخشی دیگر، مذهب را از مهم‌ترین اشتغالات فکری و اندیشه‌ای بشر در طول تاریخ تعریف کرد که هنر و ادبیات هم بخش عمده‌ای در حیطه مذاهب داشتند. از این رو از صدر اسلام تاکنون، تلاش شده است قرآن با خط خوش کتابت شود که در ادامه، منجربه شکل‌گیری روش‌های مختلف در نگارش قرآن شده است و شیوههای مختلفی را در خوشنویسی ابداع کرده است.
نادعلی‌زاده با بیان این مطلب، به رابطه‌ای تنگاتنگ میان هنر و ادبیات با مذهب اشاره کرد و گفت: ما باید تاریخچه هنر و مذهب را بررسی کرده و در این بین آثار نظم و نثر را گزینش نماییم؛ چنانچه امروزه هر نوع نثری را جزء ادبیات نمی‌دانیم.
وی در عین حال شعر (نظم) را همواره جزئی جدا نشدنی از ادبیات خواند و تصریح کرد: نثرهای قدیمی که به سده‌های دور مربوط بوده‌اند، از این جهت که در بررسی‌های زبان شناسی حائز اهمیت هستند، عموماً در حوزه ادبیات وارد می‌شوند.
نادعلی زاده در مثال اینگونه آثار نوشتاری که جزئی لاینفک از ادبیات هستند، گفت: کتاب تاریخ بیهقی، اثری تاریخی است ولی در زمره ادبیات، در بابِ آن گفت‌وگو می‌کنیم؛ چراکه این کتاب نماینده دوره‌ای خاص بوده و به کار بردن واژه و ترکیبات از منظر زبانیِ آن، برای ما اهمیت بسیاری دارد.
دبیر علمی شورای شعر و ترانه وزارت ارشاد با اشاره ضمنی به حکومت‌های شکل گرفته در ایرانِ پس از اسلام از جمله طاهریان، آل بویه و سامانیان و غزنویان، اظهار کرد: در دوره طاهریان و صفاریان، شاهد شکل‌گیری نخستین اشعار، به زبان فارسی دَری هستیم و از آن دوران تک بیت‌ها و آثار محدودی بدست ما رسیده است.
نادعلی زاده گفت: در دوره سامانیان شعرایی داریم که ابیات بیشتری از آن‌ها به یادگار مانده است که از آن جمله، شهید بلخی، رودکی (پدر شعر فارسی) و معروف بلخی (شاگرد رودکی) هستند.
وی با ذکر شاهد مثالی از معروف بلخی گفت: او می‌گوید: از رودکی شنیدم «کندر جهان به کس مَگِرو! جز به فاطمی» این عبارت نشان می‌دهد گرایش فکری رودکی به تشیع میل می‌کرده. البته در دوره سامانیان شعرا، نویسندگان و دانشمندانِ بسیاری گرایشات شیعیِ اسماعیلی و اثنی عشری داشتند.
نادعلی زاده تصریح کرد: در این بین در تشیع حکیم فردوسی(رحمه الله علیه) هیچ تردیدی نیست و می‌توان از او، به عنوان نخستین شاعر بزرگ شیعه یاد کرد و پس از او، ناصرخسرو و دیگران قرار دارند.
وی یادآوری کرد: بسیاری کتب مأخذِ مربوط به سده‌های سوم و چهارم در دسترس ما نیست. اما ظاهرا در کتاب تاریخِ قم، فصلی به شعرای فارسی زبان اختصاص داشت که به سده سوم باز می‌گردد و نام ۱۵۰ شاعر درج شده داشته که بسیاری از آن‌ها سروده‌های مذهبی داشتند.
ثبت دیدگاه