مجموعه تلویزیونی «الحشاشین» به باور پژوهشگران و صاحب‌نظران پر از لغزش‌های نابخشودنی است و بسیاری از آنان بر این باورند که این سریال قصد دارد مخاطبانش را به دیدگاهی متمایل سازد که بر مبنای آن اسلام سیاسی را در مهم‌ترین منطقه استراتژیک جهان بکوبد. چهره تاریخی حسن صباح فقط یک نام در این سریال بوده و ماجراها همه تخیلی و برساخته است اما او را برخلاف داده‌های تاریخی و واقعیت‌های پژوهیده، آیینه تمام‌نمای داعش آدمکش و هراس‌آور تصویر کرده است.
دکتر مراد عنادی؛ مدیرعامل مؤسسه جام‌جم، پژوهشگر و نویسنده کتاب «فرمانروایان الموت» است که چاپ دوم آن در نمایشگاه کتاب امسال و در غرفه نشر پردازش عرضه می‌شود. او در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما درباره سریال الحشاشین معتقد است، به نظر می رسد این مجموعه مصری که در جهان عرب طی ماه رمضان پخش شد، تلاش داشته است ریشه داعش یا رادیکالیسم سلفی را به نزاریان الموت و حسن صباح به‌ویژه برگرداند. همچنین در پروژه الحشاشین سعی کرده‌اند افسانه‌ها را نیز وارد سریال کنند، مثلا داستان سه یار دبستانی یعنی خواجه نظام‌الملک، حسن صباح و خیام که نخستین‌بار از سوی رشید‌الدین فضل‌ا… مطرح شد بعدها در دیباچه ترجمه انگلیسی رباعیات خیام توسط ادوارد فیتزجرالد یادآوری گردید. ولی به‌گفته خاورشناس و استاد تاریخ، مارشال هاجسن: انگار آن را بعدها خود نزاری‌ها ساخته و پرداخته‌اند.
عنادی که مطالعات مختلفی درباره حسن صباح داشته، می‌گوید: شماری از پژوهشگران اعتقاد دارند او متولد ایران بوده و درست است که اجدادش یمنی بوده‌اند اما از آنجا که یمن از دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی به بعد در گستره ایران فرهنگی بوده، حسن صباح به‌دنبال استقلال ایران و حفظش بوده به‌ویژه یکی از شعارهاش در انتقاد از امپراتوری سلجوقی بر این مبناست که چرا با این همه قدرت و گستردگی باید سلجوقیان به‌دنبال تاییدیه گرفتن از خلافت عباسیانی باشند که نیرو و عده خاصی ندارند.
این کارشناس رسانه با بیان این‌که پرداختن به حسن صباح به‌دلیل شخصیت رازآلود و کاریزماتیکش برای مخاطبان خودبه‌خود جذاب است، می‌افزاید:
درباره اهداف و برنامه های حسن صباح دیدگاه های متعددی وجود دارد از جمله پطروشفسکی در کتاب اسلام و ایران بر این باور است حسن صباح به دنبال توزیع عادلانه ثروت و قدرت بوده و در صدد بود تا با بهره بردن از جنبش و قیام دهقانان برای پیشبرد اهدافش و تقویت نهضت ایرانی گری بهره ببرد این محقق روس همچنین اشاره دارد که دولت اسماعیلی الموت در مکاتبات شان از زبان فارسی استفاده می کردند .
دکتر عنادی در ادامه می افزاید با وجود تحقیقات گسترده و منابع معتبر این ساخته مصری‌ها در خیلی قسمت های سریال با داستان سرایی غیرواقعی و فیک همراه است و همین سبک و سیاق ساخت و اعمال نظرات شخص کارگردان بحث‌هایی را در بین منتقدان و محققان حسن صباح برانگیخته است .
مثلا روایتی هدف سریال را به ضدیت با اخوان ارجاع می‌دهد و روایتی بر ضدیت با شیعه ارائه می‌کند. به نظر می‌رسد الحشاشین جای بررسی و نقد بسیاری دارد، ولی بهتر است در کشور خودمان سرمایه‌گذاری انجام بگیرد و درباره حسن صباح یک سریال دقیق و مبتنی با واقعیت‌های موجود ساخته شود که اتفاقا خیلی هم جذاب خواهد بود.
از طرفی فضاها، تصاویر و لوکیشن‌های سریال هیچ‌کدام در ایران و مربوط به ایران و فرهنگش نیست و همه و همه در کشوری عربی و بعضا کشورهای ذارای طبیعت نزدیک به ایران فیلم برداری شده است. وی با تأکید بر این‌که بعدها جریان اسماعیلیه با صوفی‌گری و دراویش ترکیب و ادغام می‌شود تا زمان قاجار که بخشی از آنها به هند مهاجرت می‌کنند و آنجاست که میان آنها و انگلستان پیوندهایی برقرار می‌شود، می‌افزاید: اسماعیلیه کنونی (به‌ویژه آقاخانیه) با آن اسماعیلیه تاریخی شاید از نظر نوستالژی و اسطوره‌ای به کیش حسن صباح وفاداری‌هایی داشته باشند
با وجود این به نظر می‌رسد که سبک زندگی و شیوه تفکرشان کاملا عوض شده و از ماکت حسن صباح فقط به‌دنبال بهره‌برداری تاریخی و اعتباری برای خودشان هستند. اسماعیلیه فعلی خیلی حساسیت‌های مذهبی ندارد که همکاری با آنها را برنتابد. تساهل در نگاه‌شان موج می‌زند و به آن اصول سخت و سفت که صباح داشته، رویکرد و گرایشی ندارند. خود صباح براساس اسناد تاریخی، شخص بسیار معتقد و متشرعی بوده تا جایی که حتی با پسرانش به‌خاطر گناه یا کار غیرشرعی برخورد شدید کرد، یا همسر و دخترش امورات زندگی‌شان را با نخریسی و دوک‌ریسی اداره می‌کردند .
در کل براساس پژوهش هی صورت گرفته حسن صباح زندگی بسیار ساده‌ای داشته و مقررات شریعت را به‌شدت رعایت می‌کرده است.
افزون بر این، فقر منابع مکتوب و دسترس نبودن منشور حسن صباح در مجموع رهبران جدیدشان را به تفسیر به رای گرایش داده که حتی خیلی از نگره و تفکر حسن صباح فاصله دارد.
منبع :روزنامه جام جم*
ثبت دیدگاه