در بحبوحه تشدید جنگ در اوکراین، واشنگتن به طرزی قابل درک، توجه خود را بر ادامه حمایت از تلاش‌های شجاعانه اوکراین برای مقابله با تجاوز روسیه و بیرون راندن نیروهای این کشور از قلمروی خود متمرکز کرده است. در این میان البته عقب‌نشینی‌های ضدحمله اوکراین نشان می‌دهد که پیروزی- اگر هم غیرممکن نباشد- به این زودی‌ها به دست نخواهد آمد و یک جنگ فرسایشی طولانی‌مدت در پیش است.
اما مناقشه در نهایت پایان خواهد یافت و آمریکا هم‌چنان با مسئله روسیه مواجه خواهد بود. در واقع این جنگ چه با پیروزی تمام شود و چه با تساوی یا باخت، روسیه ناپدید نخواهد شد و هم‌چنان به عنوان یک چالش بزرگ باقی خواهد ماند.
به‌رغم پیش‌بینی‌های پا در هوای برخی از کارشناسان سیاسی غربی، احتمال تجزیه روسیه در اثر جنگ ناچیز است. حتی اگر چشم بر سازمان‌های امنیتی قدرتمند روسیه ببندیم- که خواهان استفاده از منابع کل کشور هستند؛ باز هم این کشور برخلاف اتحاد جماهیر شوروی، داشته‌ها و ویژگی‌های متمرکز قدرتمندی چون میهن‌پرستی، بیگانه‌هراسی، زنجیره‌های تامین و زیرساخت‌های حیاتی دارد که باعث می‌شوند تمامیت روسیه به هم پیوسته بماند. در واقع با وجود روح جدایی طلبی در این کشور و به خصوص در میان اقلیت‌هایی چون تاتارها در منطقه ولگا، اما حتی در صورت جدایی این اقوام و اقلیت‌های خاص نیز کلیت روسیه عمدتاً قومیتی روسی باقی خواهد ماند.
از این منظر می‌توان گفت که اتفاقی مانند شکست در اوکراین اگر چه ممکن است تنش‌های داخلی را در روسیه تشدید کند، اما برخلاف آن‌چه که برخی از کارشناسان امیدوارند، احتمال شعله‌ور شدن جرقه روند پیشرفت‌های دموکراتیک در این کشور ناچیز است. به هر حال فراموش نکرده‌ایم که کرملین در چند سال گذشته مخالفان دموکراتیک خود را از بین برده، رهبران اپوزیسیون را زندانی کرده یا آن‌ها را تبعید کرده و به طور سیستماتیک شبکه‌های سیاسی مخالفان را در سراسر کشور از بین برده است.
روسیه پس از جنگ اوکراین- چه ولادیمیر پوتین در راس آن بماند و چه اتفاقی دیگر بیفتد- به احتمال زیاد نسخه قابل تشخیصی از خود تاریخی‌اش خواهد بود؛ کشوری که در ساختار داخلی خودکامه است، با اهداف توسعه‌طلبانه، و البته از نظر اقتصادی و فن‌آوری هم عقب‌مانده؛ ولی با این حال مصمم است نقش یک قدرت بزرگ را در سطح جهان ایفا کند. این روسیه باز هم رقیب ایالات متحده خواهد بود؛ نقشی که از زمان ظهور ایالات متحده به عنوان یک قدرت بزرگ جهانی در پایان قرن نوزدهم تاکنون بر عهده داشته و همواره نماینده جهان‌بینی و جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیکی متضادی با ایالات متحده آمریکا بوده است.
و البته روسیه بعد از جنگ اوکراین هم‌چنان اهمیت خود را خواهد داشت. کشوری که به دلیل زرادخانه هسته‌ای عظیم، قابلیت‌های سایبری و فضایی و پتانسیل نظامی، هم‌چنان به عنوان یک عامل کلیدی در ثبات استراتژیک جهان تلقی خواهد شد.
این کشور هم‌چنین یکی از اجزای حیاتی امنیت اروپا باقی خواهد ماند. البته این پرسش عاجل هنوز وجود دارد که آیا در درازمدت معماری امنیتی قاره اروپا برای محافظت از خود در برابر روسیه نیاز به طراحی مجدد دارد؛ یا اینکه می‌تواند پس از گذراندن مرحله حاد جنگ اوکراین، این معماری را با همکاری خود روسیه ترمیم کند؟! با این حال در هر صورت، اروپا قادر به فرار از این معمای دست‌کم 200 ساله نخواهد بود- که چگونه باید روابط خود را با کشوری بزرگ مدیریت کند که با این که از نظر روحی بیگانه است، اما در مرکز امنیت قاره قرار دارد!
در عین حال، فارغ از نتیجه جنگ اوکراین، خط ساحلی طولانی و فلات گسترده روسیه، آن را به یک بازیگر کلیدی در آینده قطب شمال تبدیل خواهد کرد- به خصوص که ادامه روند گرمایش باعث باز شدن درهای اکتشاف و توسعه منابع طبیعی و تجارت دریایی سودآور خواهد شد و در عین حال رقابت ژئوپلیتیکی را افزایش خواهد داد.
علاوه بر این روسیه در جاهای دیگر از جمله در خاورمیانه نیز نقشی برجسته و مهم در رقابت با منافع ایالات متحده خواهد داشت. مثلاً در زمینه موازنه قدرت در منطقه‌ای که قدرت‌های بزرگی چون مصر، ایران، عربستان سعودی، ترکیه و حتی اسرائیل رقابتی دشوار را دنبال می‌کنند که به طور قطعی در بازارهای جهانی نفت نقش مهمی خواهد داشت.
بنابراین می‌توان گفت که مهم نیست در اوکراین چه اتفاقی خواهد افتاد؛ بلکه آن‌چه اهمیت دارد این است که ایالات متحده از شر روسیه خلاص نخواهد شد- و البته قصدش را هم ندارد. روسیه حتی زمانی هم که ضعیف به نظر می‌رسد، توانایی عجیبی برای برجسته کردن حضور خود در صحنه جهانی دارد و همان‌طور که گفته شد، فارغ از نتیجه جنگ اوکراین، فرصت‌هایش در آینده نزدیک برای این کار چند برابر خواهد شد.
با این حال در مقابل این روند، چالش بزرگ ایالات متحده تلاش برای شکست دادن روسیه نخواهد بود، بلکه به نظر می‌رسد که این کشور قصد دارد با استفاده ماهرانه از روابط خود با این رقیب بزرگ، دست به ایجاد یک تعادل جهانی جدید زده و از این طریق منافع خود را پیش ببرد.
منبع: شفقنا به نقل از پولتیکو
ثبت دیدگاه