از ورود فضای مجازی به زندگی جوامع بشری زمان زیادی نمی گذرد اما در همین چند دهه فضای مجازی چنان با تاروپود زندگی روزمره مردمان چهارگوشه جهان در هم تنیده شده است که به نظر مي رسد نادیده گرفتن و گریز از آن امکان‌ناپذیر است .
قدرت نمایی فضای مجازی زمانی به نقطه اوج خود نزديك شده است که شبکه های اجتماعی با امکان‌قابلیت تعامل و ارتباط دوسویه کاربران ، به شهروندان این فرصت را داده است تا هر كاربر به شهروند خبرنگار و رسانه تبدیل شود . شکل گیری هزاران کانال و گروه در شبکه های اجتماعی و نقش روز افزون آن ها در زیست سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی شهروندان از یکسو و صاحبان قدرت از سوی دیگر نه تنها ميزان قدرت چانه زني و مطالبه گري رسانه هاي نوظهور در تامبن خواست افكارعمومي را بالا برده و در نتيجه پاسخگويي بيشتر دستگاههاي مسئول را در پي داشته است كه در مواردي کارزار شبکه های اجتماعی به عنوان آوانگارد فضای مجازی با رسانه های سنتی و رسمی را نیز به همراه داشته است . اين چالش بعضا كار را به جایی کشانده است که در مواردي این رسانه ها برای دیده شدن و اثرگذاری بیشتر، به قدرت مانور شبکه های اجتماعی متوسل می شوند ودر مواقعي نيز با هم مچ اندازي مي كنند.
سرعت گردش و توزیع خبر در شبکه های اجتماعی به گونه ای است که در کمترین زمان ممکن مخاطبان شاهد شکل گیری موج خبری در فضای مجازی هستند .
شاید هر کدام از شبکه های اجتماعی در حد میکرو رسانه هایی تصور شوند که به تنهایی در معادله قدرت رسانه ای حرفی برای کفتن نداشته باشند اما نکته اینجاست که این میکرو رسانه ها به سرعت به یکدیگر ملحق و در اندک زمانی به موجي فراگير و سونامی وار تبدیل می شوند.نکته جالب تر آن که شبکه های اجتماعی از پتانسیل بالایی در زمینه دربرگيري مخاطبان نیز برحوردار هستند.
فارغ از مشکلات عدیده ای که شبکه های اجتماعی به لحاظ راستی آزمایی اخبار ، مطالب و ویدئوهایی که شهروندان در این بستر تولید و دست به دست می کنند گریبانگیرش است و این خود از منظر آسیب شناسی به نوعی پاشنه آشیل فضای مجازی محسوب می شود اما در مواردی که مطالب و اخبار مستند در چرخه شبکه های اجتماعی به گردش در می آیند چنان موجی ایجاد می کند که در اکثر موارد واکنش به همراه دارند.
بزای مثال در سال های اخیر و به دنبال پخش اخبار،فیلم کوتاه یا تصاویری از حیوان‌آزاری، تخریب محیط زیست ، بی احترامی به ارباب رجوع و مورد جدید سیلی نماینده مجلس به صورت سرباز راهور شاهد هستیم که در نتیجه موج آفرینی شبکه های اجتماعی ،افراد و دستگاههای خاطی ناگزیر به عذرخواهی از افکار عمومی شده اند.
نکته جالب تر آن که حتی در هماوردی های رسانه ای بین شبکه های اجتماعی با رسانه های رسمی نظیر رادیو و تلویزیون ، مطبوعات و خبرگزاری ها، همواره این فضای مجازی و رسانه آوانگارد آن يعني شبکه های اجتماعی بوده اند که به پشتوانه میلیون ها کاربر و شهروندانی که عملا به شهروند خبرنگار و به مدد گوشی های همراهشان که به رسانه همراه تبدیل شده است عمدتا دست بالا داشته ،پیروز میدان بوده اند .
فرمول این نبرد شبیه جنگ های چریکی یا نامتعارف با ارتش های کلاسیک است ، دربعد نبرد رسانه ای ،شبکه های اجتماعی به مثابه نیروهای پارتیزانی و نامتعارفی محسوب می شوند که در مواقعی گاف رسانه های بزرگ را شکار ودر سطحی وسیع در چرخه شبکه های اجتماعی بازنشر می کنند،یا به شکلی سونامی وار خبر یا کلیپی را در سطحی وسیع توزیع و بازنشر می کنند که در نتیجه این بازنشر و فرآیند توزیع وسیع ،به یکباره موجی از واکنش ها در قالب انتقادات و مطالبه گری شکل می گیرد. در نتیجه این عملیات نامتقارن رسانه ای ،این شبکه های اچتماعی هستند که زمین بازی رسانه ای را تعیین و تعریف می کنند تا جایی که حتی رسانه های بزرگ ناگزیر به موضع گیری و حتی عذرخواهی می شوند .
تجربه نشان داده است در چنین صحنه ای ،همگی ناگزیر به پاسخگویی هستند و حتی در مواردی دستگاههایی که ماموریتشان حفظ نظم و حمایت قانون است نیز برای پاسخگویی به مطالبات شهروندان به حمایت از این موج‌برخاسته ، برای مثال رسیدگی قضایی به ماجرا را دستور کار قرار می دهند تا فرد یا دستگاه خاطی را متناسب با فعل مرتکب شده مجازات و تادیب نمایند .
شبکه های اجتماعی در همه کشورها به عنوان رسانه های نوظهور و برآمده از فضای مجازی در انعکاس مطالبات جوامع دارای نقشی پیشرو هستند .
البته در کشورهایی که رسانه ها رسمی و سنتی در انعکاس مطالبات مردم وپاسخگو نمودن‌دستگاههای مسئول دارای کارکرد موثر و‌حرفه ای هستند از میزان‌آوانگاردی شبکه های اجتماعی کاسته می شود و در چنین شرایطی رسانه های رسمی و نوظهور بیشتر به عنوان مقوم و‌مکمل هم عمل می کنند اما درکشورهایی که رسانه های رسمی بنا به دلایلی در ايفای نقش حرفه ای خود کم رنگ عمل می کنند بر نقش فضای مجازی بویژه رسانه آوانگارد آن یعنی شبکه های اجتماعی افزوده می شود
در این دسته از کشورها و در موارد متعدد شبکه های اجتماعی نه تنها درفضای مجازی آوانگارد هستند که موفق شده اند بارها جریان های خبری ایجاد و در شکل گیری مطالبات اجتماعی و پاسخگو نمودن دستگاههای ذیربط نیز صحنه گردانی کنند . نقشی که به نظر می رسد رو به رشد است .
ثبت دیدگاه