جنگ در همه دنیا در حال افزایش است. هنگامی که مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن نظرسنجی معتبر خود در زمینه درگیری‌های مسلحانه را در اوایل دسامبر گذشته منتشر کرد، اوضاع در سال ۲۰۲۳ به این شکل بود که در سطح جهان شاهد وقوع ۱۸۳ درگیری بودیم- که بالاترین آماری بود که در ۳۰ سال گذشته ثبت شده بود. در چنین شرایطی، اما چشمگیرترین اپیزود این دوران دلخراش و خشن جدید، موج حیرت‌انگیز تسلط دولت‌های نظامی در منطقه‌ای است که به عنوان کمربند کودتا شناخته می‌شود- و تقریباً سراسر ساحل آفریقا، از اقیانوس اطلس تا دریای سرخ را شامل است: شش کشور این منطقه در حال تحمل ۱۱ کودتای پشت‌سرهم در سال‌های اخیر هستند و نکته جالب‌تر این که تلاش‌های هشت مورد از این موارد از سال ۲۰۲۰ به بعد موفقیت‌آمیز بوده است.
از زمانی که ده- دوازده سال پیش کتاب فراگیر استیون پینکر درباره تاریخ خشونت به نام «بهترین فرشتگان طبیعت ما» منتشر شده، این کتاب به سرعت به سنگ محک گروهی از خوش‌بینان ژئوپلیتیک تبدیل شده که ادعاهای گسترده‌ای در مورد پیشرفت بشر می‌کنند. البته ادعای تجربی اصلی آن کتاب در مورد مرگ بود: این که نرخ جهانی قتل و جنگ و کشتار برای مدت زمانی بسیار طولانی به طور چشمگیر و پیوسته در حال کاهش بوده و این یعنی جهان حال حاضر بسیار صلح‌آمیزتر از همیشه است.
از نظر مقیاس زمانی تمدن بشر، این البته ممکن است تا حد زیادی صادق باشد، به‌خصوص این که در چنین آمارهایی مواردی مانند خشونت‌های بین‌فردی نیز مصداق دارند. اما در مقیاس زمانی حافظه انسان، چنین ادعایی- به ویژه در مورد جنگ- درست نیست. در واقع امروزه روز از نظر تعداد درگیری‌ها، جهان مکانی به مراتب خشن‌تر از تمام ۳۰ سال گذشته جلوه می‌کند. براساس برخی معیارها، از زمان پایان جنگ جهانی دوم به این سو تعداد درگیری‌ها بیشتر از هر زمان دیگری بوده است. در این میان- بر اساس برنامه داده‌های مربوط به درگیری‌های اوپسالای سوئد- خشونت غیردولتی یا به عبارت بهتر خشونت ناشی از درگیری بین گروه‌های مسلح غیردولتی مانند باندهای جنایتکار یا گروه‌هایی از این دست در قیاس با سال‌های بعد از جنگ دوم جهانی بیش از سه برابر شده؛ خشونت نیروهای دولتی علیه غیرنظامیان از سال ۲۰۰۹ به این سو بیش از دو برابر شده؛ و تلاش برای ترور نیز در این مدت در حال افزایش بوده است.
این درگیری‌ها خونریزی‌های بسیار بیشتری را موجب می‌شوند. اوپسالا تخمین می‌زند که در سال ۲۰۱۱ یعنی در آن زمان که پینکر کتاب «بهترین فرشتگان طبیعت ما» را منتشر کرد، نزدیک به ۴۰۰۰۰ کشته در اثر جنگ در سراسر جهان رخ داده بود. به گفته نهادهای ناظر؛ گفته می‌شود که آمارهای مشابه در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲۳۸۰۰۰ نفر بوده که به معنای تقریباً شش برابر شدن کشته‌های جنگ است. افزایش یافته است. این یعنی آمارهای مربوط به کشته‌شدگان جنگ همه‌ساله تقریباً دو برابر شده است.
برای آمریکایی‌ها این تغییر با وقوع جنگ‌های اوکراین و غزه حاصل آمده است. اما دنیا در حال حاضر با جنگ‌هایی به مراتب بیش از این دو جنگ مواجه است که بسیاری از آن‌ها ارتباط بسیار ضعیف‌تری با منافع ایالات متحده آمریکا دارند و در نتیجه توجه آمریکا را بسیار بسیار کمتر از جنگ‌های اوکراین و غزه جلب کرده‌اند.
امروز، یکی از بزرگترین بحران‌های بشردوستانه جهان در سودان در حال وقوع است؛ کشوری که در اثر جنگ داخلی شاهد بیش از ۱۰۰۰۰ کشته و نزدیک به هشت میلیون نفر آواره بوده و به گفته مقامات سازمان ملل «یکی از بدترین کابوس‌های بشردوستانه تاریخ معاصر» در آن به وقوع پیوسته است. هم‌زمان در جمهوری دموکراتیک کنگو نیز در اثر درگیری‌هایی که با شائبه قتل عام و نسل‌کشی همراهند، نزدیک به هفت میلیون نفر آواره شده‌اند- و در بحبوحه این غائله سازمان ملل هم قصد دارد نیروهای حافظ صلح خود را در سال جاری از این کشور خارج کند. درگیری‌های جاری در یمن نیز بیش از صدها هزار کشته داشته و بیش از ۲۰ میلیون نفر را نیازمند کمک‌های بشردوستانه کرده است. بر اساس تخمین‌های برخی مطالعات اخیر جنگ اتیوپی علیه جدایی‌طلبانش ممکن است به کشته شدن ۶۰۰۰۰۰ نفر در طول دو سال منجر شده باشد و در جمهوری آفریقای مرکزی نیز در گزارشی که در سال ۲۰۲۳ در مجله «جنگ و سلامت» منتشر شده، تقریباً ۶ درصد از کل جمعیت این کشور با احتمال مرگ مواجه‌اند.
منبع: شفقنا
ثبت دیدگاه