پس از آنکه مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) برای رفع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران و مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به واسطه «انریکه مورا»معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ۲۰ اسفند ماه ۱۴۰۰ به دلیل زیاده‌خواهی‌های آمریکا با وقفه مواجه شد، رایزنی‌ها بین ایران و آمریکا همچنان به صورت غیرمستقیم از طریق «انریکه مورا» ادامه یافت. مورا در همین خصوص نیز اوایل فروردین و همچنین اواخر اردیبهشت ماه به ایران سفر و رایزنی‌هایی را در این زمینه صورت داد و آنگونه که امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با «جوزپ بورل» به آن اشاره کرد که در سفر انریکه مورا به تهران ابتکاراتی مورد بررسی قرار گرفته است.
در حالی که به گفته حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و همچنین «سعید خطیب‌زاده»سخنگوی وزارت امور خارجه تبادل پیام‌ها بین ایران و آمریکا به صورت غیرمستقیم و به واسطه انریکه مورا هماهنگ کننده گفت‌وگوها، جوزپ بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و برخی وزرای خارجه اروپایی و منطقه در جریان است، زمزمه‌هایی شنیده شد از پیش نویس قطعنامه تهیه شده توسط سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) با همکاری آمریکا برای ارائه به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.علیرغم اینکه مقامات جمهوری اسلامی ایران و به خصوص وزیر امور خارجه در این زمینه هشدار دادند و سخنگوی وزارت امور خارجه با مردود خواندن قطعنامه پیشنهادی به شورای حکام آژانس گفت که جمهوری اسلامی ایران متناسب با اتفاقی که در این شورا بیفتد، پاسخ‌های خود را خواهد داد، این قطعنامه با ۳۰ رای مثبت تصویب شد. البته پیش از تصویب این قطعنامه، سازمان انرژی اتمی روز چهارشنبه ۱۸ خرداد ماه ۱۴۰۱ در واکنش به گزارش سیاسی «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین تلاش برای صدور قطعنامه، از توقف فعالیت دوربین‌های فراپادمانی آژانس در ایران و همچنین فعالیت دستگاه اندازه‌گیری برخط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس خبر داد. (بیشتر بخوانید)
بالاخره، در دقایق پایانی همان روز (۱۸ خرداد ماه) قطعنامه با ۳۰ رای مثبت، دو رای منفی (چین و روسیه) و سه رای ممتنع (هند، پاکستان و لیبی) تصویب شد که واکنش ایران را به همراه داشت.
* آمریکا: به دنبال دامن زدن به تنش‌ها با ایران نیستیم
البته نماینده آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اظهاراتی مدعی شد که هدف از معرفی قطعنامه در شورای حکام دامن زدن به تنش‌ها با ایران نیست. (اینجا بخوانید) «رابرت مالی»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران هم گفت که تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اقدامی سیاسی نبوده است.
از سوی دیگر، «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا (+) ۱۹ خرداد ماه در بیانیه‌ای به صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی واکنش نشان داد و افزود: «ایالات متحده کماکان خودش را به بازگشت دوجانبه به اجرای برجام متعهد می‌داند. ما آماده‌ایم توافق را بر مبنای تفاهمات به دست‌آمده با متحدان اروپایی‌مان در وین طی ماه‌های گذشته به خاتمه برسانیم.»
بلینکن همچنین در اظهارات دیگری بعد از اقدامات سازمان انرژی اتمی گفت: «گام‌هایی که از ایران می‌بینیم دلگرم‌کننده نیستند و تصمیم‌گیری درباره بازگشت یا عدم بازگشت به توافق هسته‌ای به عهده آنها است.»
* سال‌هاست که برجام برای جمهوری اسلامی ایران کار نکرده
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ۲۳ خرداد ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که با توجه به توافقات حاصله در بعد فنی در مذاکرات وین، آیا صدور قطعنام شورای حکام بر این توافقات نیز اثر خواهد گذاشت؟ گفت: آنچه جمهوری اسلامی ایران در کاهش تعهدات داوطلبانه و برجامی خود انجام داده در پاسخ به اقدامات طرف مقابل بوده است. سال‌هاست که برجام برای جمهوری اسلامی ایران کار نکرده یعنی توافق، منافع اقتصادی برای مردم ایران نداشته است. یک مقداری هم طرف‌های مقابل این روزها را تحمل کنند که برخی ابعاد فنی آن کاهش یابد و آنها ببینند که کاهش تعهدات یعنی چه. تمام اقدامات ایران برگشت پذیر است. اگر توافق فردا در وین نهایی شود، تمامی اقدامات ایران از لحاظ فنی برگشت پذیر است. اتفاقا آنچه برگشت ناپذیر است، تروریسم اقتصادی آمریکا و کشورهای اروپایی و آنهایی است که با این اقدامات تحریمی غیرقانونی، فراسرزمینی و یکجانبه همراهی کردند.
خطیب‌زاده ادامه داد: توافق در دسترس و ممکن است. اگر آمریکا دو کار کند، اول اینکه از این توهم اهرم سازی عبور کند. هیچ کسی در نظام بین‌الملل نیست که یک طرفه اهرم درست کند. اگر تصور و توهم اهرم سازی یک طرفه را کسانی که در کاخ سفید هستند به اضافه آلمان، فرانسه و انگلیس دارند، اشتباه می‌کنند. اهرم سازی یک طرفه وجود ندارد و از این توهم عبور کنند. دوم اینکه بپذیرند به تعهدات خودشان ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ برگردند، همین فردا می‌توانیم به وین برویم و کمتر از چند هفته می‌توانیم توافق را اعلام کنیم. (اینجا بخوانید)
البته در این میان، حسین امیرعبداللهیان در سفری که به هند داشت در دیدار با ایرانیان مقیم هند، گفت: تقریباً در ۵۰ روز گذشته، وقفه‌ای در مذاکرات ایجاد شد و علت آن این بود که آمریکایی ها زیاده خواهی در مذاکرات داشتند. لذا ما توافق کردیم در گفت‌وگوها مدتی وقفه باشد و گفت‌وگوها را با وساطت و با هماهنگی نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره کننده ارشد اتحادیه اروپا به طور غیرمستقیم از طریق تبادل پیام و Non- Paper با طرف آمریکایی ادامه دهیم؛ چرا طرف آمریکایی؟ به این دلیل که عمده تحریم‌ها، تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی و مغایر حقوق بین‌الملل از سوی آمریکا اعمال شده است، پس توافق شد موضوع لغو تحریم‌ها به طور غیر مستقیم بین ما و آمریکا انجام شود. ما از دو روز پیش به طرف مقابل پیام دادیم که شما دارید وارد مسیری می‌شوید که از نظر شما صدور قطعنامه با هدف اعمال فشار سیاسی به ایران است. به آقای بورل این موضوع را به صراحت بیان کردیم و به وزرای خارجه سه کشور اروپایی و روسیه و چین (که در این موضوع دو کشور چین و روسیه مخالف قطعنامه هستند و با ایران همراهی می‌کنند) جزئیات را بیان کردیم که اگر طرف مقابل به دنبال مسیر تهدید و قطعنامه باشد ما هم دست بسته نخواهیم ماند.
* پکیجی سیاسی که به آمریکا داده شد و پذیرفتند
وی همچنین روز سه‌شنبه ۲۴ خرداد ماه در نشست خبری مشترک با «بلاول بوتو زرداری» وزیر خارجه پاکستان در تهران به ارائه پکیج سیاسی جدید به طرف آمریکایی اشاره کرد و گفت: علیرغم استمرار تبادل پیام‌های غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن و علیرغم پیشرفت‌هایی که در مسیر این گفت‌وگوها قرار داشت، ولی به یکباره طرف آمریکایی برای اعمال فشار سیاسی بر جمهوری اسلامی ایران و البته اخذ امتیاز بیشتر در مذاکره غیرمستقیم، قطعنامه‌ای را در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه داد و علیرغم اینکه طرف آمریکایی به ما اعلام کرد که این قطعنامه خالی از محتواست، ولی نفس قطعنامه باعث شد که ما طرف آمریکایی را از این کار بر حذر کنیم. ما یک پکیج سیاسی جدید و ابتکار جدید را روی میز قرار دادیم، طرف آمریکایی این ابتکار را پذیرفت، اما بر تصویب قطعنامه هم تأکید داشت. در نتیجه جمهوری اسلامی ایران هم با افزایش فعالیت‌های هسته‌ای خود در حوزه‌هایی که از طریق سازمان انرژی اتمی اعلام، اجرایی و عملی شد و به صورت رسمی هم قبل از صدور قطعنامه به دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده شد، این اقدامات را انجام دادیم.
امیرعبداللهیان تصریح کرد: اکنون نیز در کنار قطعنامه، اقدامات بیشتر هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران قرار دارد اما ما از گفتوگو و مذاکره فرار نخواهیم کرد و در این مسیر ارتباطات ما در عرصه‌های دیپلماتیک و پیام‌های ما از طریق آقایان مورا مذاکره کننده اتحادیه اروپا و بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حال تبادل است. جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به یک توافق خوب، قوی و پایدار از منطق دیپلماسی و منطق مذاکراتی فاصله نخواهد گرفت.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در هفته گذشته در نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران حتی یک قدم از حقوق مشروع خود و تحقق رفع تحریم‌های ظالمانه عقب نخواهد نشست. در صورت واقع بینی آمریکا، دستگاه دیپلماسی در عین حال همچنان به مسیر دیپلماتیک برای رفع تحریم‌های علیه مردم شریف ایران پایبند است و در این راه از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد.
* در مقابل رفتار قلدرمآبانه، واکنش ما بر مبنای اقتدار است
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه ۲۶ خرداد ماه و در گفت‌وگوی تلفنی با «فؤاد حسین» وزیر خارجه عراق خاطرنشان کرد: در حالی که تبادل پیام‌ها بین آمریکا و ایران از مسیر (انریکه مورا) نماینده اتحادیه اروپا تداوم داشت، به یک باره کاخ سفید ایده صدور قطعنامه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مطرح کرد. هدف آمریکا از طرح قطعنامه در آژانس، امتیازگیری سیاسی در میز مذاکره است. ما همواره غرب را به مسیر دیپلماسی فراخوانده‌ایم و حتی به ابتکار ایران و چند روز قبل از نشست اخیر آژانس، طرحی سیاسی برای تداوم گفتوگو تا رسیدن به توافق نهایی روی میز قرار گرفت. در مقابل رفتار غیرسازنده آمریکا در آژانس، اقدام متقابل ما نیز افزایش فعالیت هسته‌ای صلح آمیز ایران در چارچوب قانون مجلس شورای اسلامی بود. ما دیپلماسی را بهترین مسیر برای نیل به توافق خوب، قوی و پایدار می‌دانیم، اما در مقابل رفتار قلدرمآبانه، واکنش ما بر مبنای اقتدار است.
حسین امیرعبداللهیان همچنین روز جمعه ۲۷ خرداد ماه در توئیتی نوشت: جمهوری اسلامی ایران از مسیر مذاکره منتج به نتیجه فاصله نمی‌گیرد. به قانون مجلس (قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها) پایبندیم. مذاکره را ادامه می‌دهیم، آمریکا را به واقع بینی و فاصله گرفتن از جنون تحریم جدید و آژانس را به رفتار فنی و اجتناب از اقدام سیاسی فرا می‌خوانیم. تردیدی به خود راه نمی‌دهیم که تحریم‌ها را بی‌اثر کنیم.
* ند پرایس: درخواست‌های فرابرجامی ایران
اظهارات امیرعبداللهیان مبنی بر ارائه بسته جدید تأیید «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا را به همراه داشت و او همان روز (سه‌شنبه) با تأیید اظهارات وزیر خارجه ایران گفت این پیشنهاد ایران شامل درخواست‌های فرابرجامی می‌شود و افزود: اگر ایران آماده کنار گذاشتن خواسته‌های فراتر از برجام باشد، واشنگتن می تواند «بسیار سریع» به توافق بازگردد. ند پرایس در ادامه گفت که ایران و آمریکا از طریق «انریکه مورا» هماهنگ کننده اروپایی مذاکرات وین در حال برقراری تماس غیرمستقیم هستند و ادامه داد: «ما منتظر پاسخ سازنده ایرانی‌ها هستیم، پاسخی که مسائلی را که خارج از برجام است، پشت سر بگذارد.
یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز ۲۴ خرداد ماه در اظهاراتی گفت که واشنگتن به طور غیرمستقیم با ایران در ارتباط بوده و منتظر پاسخ سازنده از ایران در خصوص کنار گذاشتن خواسته‌های فراتر از توافق هسته‌ای است و افزود: «اگر ایران تصمیم سیاسی در کنار گذاشتن خواسته‌های فراتر از توافق هسته‌ای را اتخاذ کند، امکان پایان دادن به مذاکرات و بازگشت دوجانبه سریع به توافق وجود دارد. ما همواره به مزایای اجرای توافق هسته‌ای نگاه می‌کنیم و هر روز که می‌گذرد، این مزایا با پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران از بین می‌رود. ایران می‌تواند طی چند هفته به سلاح هسته‌ای دست یابد به همین دلیل خواستار بازگشت دوجانبه به توافق هسته‌ای هستیم».
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اظهار داشت: «گام‌هایی که ایران برداشته، بازگشت ما به توافق هسته‌ای را پیچیده کرده است.
در این میان «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در نهادهای بین‌المللی مستقر در وین ۲۱ خرداد ماه گفت با وجود صدور قطعنامه ضد ایرانی، همچنان می‌توان مذاکرات هسته‌ای با ایران را به نتیجه رساند. وی همچنین در توئیتی نوشت: این شانس همیشه وجود دارد. قطعاً زود است که بگوییم این توافق مرده است. در وضعیت بن‌بست قرار دارد که به احتمال زیاد پس از تصویب قطعنامه نابخردانه و غیرسازنده در ارتباط با ایران توسط شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این وضعیت تا مدتی مشخص ادامه خواهد یافت.
البته در این میان آمریکایی‌ها نه تنها به همراه سه کشور اروپایی بانی قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس شدند، بلکه تحریم‌های جدیدی هم علیه ایران اعمال کردند. در همین خصوص نشریه «پالتیکو» در خبری اعلام کرد که مقامات آمریکایی در نشستی با سناتورها عنوان کردند که به دلیل کم‌رنگ شدن امیدها برای مسیر دیپلماتیک برنامه هسته‌ای، در صورت نیاز آمریکا تحریم‌ها را علیه ایران تشدید خواهد کرد. پس از آن هم بود که عصر روز پنجشنبه ۲۶ خرداد ماه دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد شبکه‌‌ای را که به ایران برای دور زدن تحریم‌ها و فروش محصولات پتروشیمی این کشور کمک می‌کنند را در فهرست تحریم‌ها قرار داده است.
«ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم پنجشنبه شب به وقت تهران (۲۶ خرداد ماه) در نشستی خبری گفت: «در صورتی که ایران مسائل خارج از توافق را کنار بگذارد، امکان بازگشت دوجانبه به توافق هسته‌ای وجود دارد». وی همچنین اظهار داشت: اگر ایران درخواست‌های فرابرجامی را کنار نگذارد، واشنگتن گزینه‌های دیگری را در اختیار خواهد داشت که آنها را با متحدان خود به بحث گذاشته است
البته در این میان «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه ۲۷ خرداد ماه در سخنرانی خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره مذاکرات وین گفت: من در تماس دائمی با همه طرف‌ها هستم تا ترتیب بازگشت به برجام و اطمینان از اجرای کامل آن را بدهم. عناصر و شرایط اساسی برای انجام این کار شناخته شده و روی میز است. زمان تصمیم‌گیری اکنون است.
یک دیپلمات اروپایی هم روز جمعه ۲۷ خرداد ماه در گفتوگو با شبکه العربیه با ابراز نگرانی از روند مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین، در خصوص شکست مذاکرات هشدار داد و گفت که شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران موجب بروز «چالش‌های خطرناکی» می‌شود و همزمان تأثیر منفی بر روابط اروپا بر ایران می‌گذارد.
به گزارش فارس، ۱۷ فروردین ماه ۱۴۰۰ مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ با حضور انریکه مورا معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به منظور رفع تحریم‌های آمریکا در شهر وین به صورت حضوری برگزار شد. در همین راستا ۶ دور این مذاکرات تا ۳۰ خرداد ماه ۱۴۰۰ در دولت دوازدهم برگزار؛ ولی در پی کارشکنی‌های آمریکا و با وجود پیشرفت‌هایی که حاصل شده بود، به نتیجه نینجامید.
با آمدن دولت سیزدهم قرار شد در این زمینه تصمیم گیری شود که در نهایت با رایزنی‌های انجام شده هشتم آذر ماه این مذاکرات برای رفع تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا در شهر وین کلید خورد. دور هفتم مذاکرات هشتم آذر ماه در وین آغاز و دوشنبه ششم دی ماه نیز دور هشتم مذاکرات در شهر وین آغاز و در نهایت ۲۰ اسفند ماه مذاکرات برای رایزنی‌های نهایی در پایتخت‌ها دچار وقفه شد. در همین زمینه «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه ۲۰ اسفند ماه ۱۴۰۰ در توئیتی نوشت: به دلیل عوامل خارجی به وقفه در گفت‌وگوهای وین نیاز است. متن نهایی اساسا آماده و روی میز است. به عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و آمریکا برای غلبه بر وضعیت فعلی و نهایی کردن توافق ادامه خواهم داد. پس از آن سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در توئیتی نوشت: وقفه اعلام شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه ساز حل موضوعات باقیمانده و بازگشت نهایی باشد. دستیابی به موفقیت در گفت‌وگوها تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواهد بود. هیچ عامل خارجی بر اراده مشترک ما به منظور حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه