اینکه روسیه، ترکیه، ایران و چین چه روندهایی را در تعامل با طالبان پیش می گیرند با توجه به نقش کلیدی آنها در آسیای میانه، اهمیتی که برای ثبات منطقه قائلند و چارچوب منافع ملی قابل ارزیابی است.
با تصویب پیشنهاد حسین امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه در مجلس ایران، سرانجام ممکن است مذاکرات متوقف شده برای احیای توافق هستهای به مسیر اصلی خود بازگردد. در حالی که هنوز مشخص نیست که وزارت امور خارجه یا شورای عالی امنیت ملی ایران بر پرونده هستهای نظارت خواهند کرد، تیم ایران اکنون شکل گرفته و تا حد زیادی متحد است. اما نگرانی موجود این است که دولت جدید ایران مایل به انجام مصالحهی لازم برای احیای توافق منقرض شدهی موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نباشد.
در سنگین، طالبان مراقب حملات احتمالی دولت افغانستان بود و به من گفته شد که هیچ کس از جمله شورشیان مجاز به حمل آشکار سلاح یا تجهیزات نظامی در بازار نیست. هرکسی که میخواهد اسلحه یا تلفن ماهوارهای داشته باشد یا حتی از واتساپ استفاده کند باید از مقامات محلی طالبان مجوز دریافت کند. این سطح کنترل به سیستم آموزشی در شهر و روستاهای اطراف گسترش مییابد. هیچ مدرسهای باز نیست و اگر هم باز باشد دختران فقط تا پیش از بلوغ میتوانند به مدرسه بروند.
سرانجام طالبان در ۲۴ مردادماه وارد کابل شد. این شاید بزرگترین تحول ژئوپلیتیک در منطقه ما در دهه اخیر باشد. در این میان گمانهزنیها درباره آینده افغانستان بیشمار است؛ نخستین سناریو این است که طالبان با توسل صرف بر قوه قهریه و منابع مالی خود بتواند بهطور کامل و در درازمدت بر این کشورحکمفرما شود.
شورای نویسندگان نیویورکتایمز در مطلبی «تراژدی افغانستان» را غمانگیز توصیف کرده، اما تأکید دارد که «لازم بود جنگ تمام شود و خروج آمریکاییها هر زمان که انجام میشد، طالبان بار دیگر کنترل افغانستان را در دست میگرفت ... چرا که دولت افغانستان به اندازه طالبان میان مردم منفور بوده است ... اما دولت بایدن باید بیشتر مراقبت میکرد تا از کسانی که همه چیز را به دنبال آینده ای متفاوت به خطر میاندازند محافظت کند ، هرچند که این رویاها واهی باشند.
به نظر می رسد ارتش افغانستان با وجود تمام قدرت ظاهری خود دچار سندرم یوساریان و توهم خودمرده پنداری شده است. در این ارتباط، واشنگتن پست به نقل از یکی از افسران افغان توضیح داد که چرا سربازانش جلوی طالبان را نمی گیرند. وی گفت: برادر، وقتی هیچ کس دیگری نمی جنگد، چرا من باید بجنگم؟
فساد در ساختار دولت و نظام سیاسی در کابل، همواره وجود داشته و باعث شد حدود ۵۶ درصد از مردم افغانستان زیر خط فقر باشند. از زمان سیطره طالبان از ۲۰ سال پیش، هیچ دولتی در افغانستان اقدام به معالجه زخمهای پیکره ملت افغان نکرد، ملتی که چندین دهه از جنگها و درگیریها و اشکال مختلف مرگ در رنج بوده است.
به عقیده کارشناسان، دولتهای غربی تنها در صورتی عقب نشینی خود از افغانستان را توجیه میکنند که القاعده هیچ تاثیری در این کشور نداشته باشد و طالبان بتواند مأموریت جلوگیری از فعالیت دوباره القاعده را بر عهده گیرد.
وزارت کشور افغانستان اعلام کرد که نیروهای طالبان در حال ورود به شهر کابل هستند و مرکز ولایت بامیان نیز به تصرف این گروه درآمده است.
منابع خبری بامداد یکشنبه از درگیری میان نیروهای دولتی افغانستان و طالبان در اطراف پایتخت این کشور خبر دادند.