جنگ سرد هیچ‌گاه به پایان نرسید. حداقل این که به جرات می‌توان گفت ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه چنین دیدگاهی در مورد جنگ سرد دارد. واضح‌ترین نشانه‌هایی را هم که حکایت از این می‌کنند که کرملین حتی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز به مبارزه عظیم خود علیه غرب ادامه داده است، در فعالیت‌های سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی روسیه می‌توان به مشاهده نشست. آژانس‌هایی که عملیات و قدرت گسترده‌شان در جامعه جدید روسیه را درست از جایی ادامه دادند که آژانس‌های اطلاعاتی اتحاد جماهیر شوروی فعالیت‌شان را در آن نقطه متوقف کرده بودند. در واقع از سال 1991 به بعد، این آژانس‌ها یک استراتژی انتقام‌جویانه در راستای ایجاد عظمت و شکوه دوباره برای روسیه و واژگونی نظم بین‌المللی تحت رهبری ایالات متحده آمریکا را در دستور کار قرار دادند. جنگ پوتین در اوکراین یکی از نتایج خونین این استراتژی است.
چین نیز به نوبه خود به دنبال ایجاد تغییر در مسیر نتایج و پیامدهای جنگ سرد است. این کشور و رهبرش شی جین‌پینگ با تشکیل و سپس اعلام یک ائتلاف بدون محدودیت با روسیه و پوتین- که در آستانه حمله روسیه به اوکراین اعلام شد- در تلاش برای ایجاد اختلال در سیستم بین‌المللی هستند و در مسیر حصول به این هدف نیز به شدت به ارگان‌های اطلاعاتی و امنیتی خود وابسته‌اند.
بگذارید ماجرا را این‌گونه روایت کنیم که آژانس‌های جاسوسی قادر به انجام کارهایی هستند که سایر شاخه‌های حکومت در انجام آن ناتوانند. یکی از مهم‌ترین کارها در این زمینه پیگیری و اجرای یک سیاست خارجی غیرمتعهد است که آژانس‌های اطلاعاتی روسیه و چین هر دو در راستای پیش‌برد اهداف تجدیدنظرطلبانه خود این مسیر را پی گرفته‌اند و در واقع از حواس‌پرتی و عدم تمرکز ایالات متحده آمریکا- تحت تاثیر توجه همه‌جانبه به سیاست «جنگ علیه تروریسم»- برای آسیب رساندن به امنیت ملی آمریکا، تضعیف دموکراسی‌های غربی و ربودن اسرار و اطلاعات علمی و فنی بیشترین استفاده ممکن را کرده‌اند.
همه مردان تزار
سرویس‌های اطلاعاتی روسیه خود را وارث مستقیم و بلافصل «کا گ ب» می‌دانند. اگر چه سازمان «کا گ ب» در سال 1991 منحل شد، ولی بسیاری از افسران، و تقریباً تمامی ماموریت‌ها، پرونده‌ها و حتی ماموران مخفی این سازمان در کشورهای غربی یا به سرویس امنیتی جدید روسیه که اکنون به نام اف.اس.بی شناخته می‌شود منتقل شدند و یا به سرویس اطلاعات خارجی که تحت عنوان اس.وی.آر شناخته می‌شود. در حقیقت تا سال‌های سال پس از پایان جنگ سرد، سازمان اطلاعات روسیه همکاری با عوامل اطلاعاتی شوروی سابق در غرب- از جمله آلدریچ ایمز مسئول ضد جاسوسی سیا و رابرت هانسن مأمور اف‌بی‌آی- را ادامه می‌داد. به نظر می‌رسد که بعد از فروپاشی شوروی برای روسیه چیزی عوض نشده بود و به عبارت بهتر همه چیز به روال سابق پیش می‌رفت.
بعد از فروپاشی شوروی، اولین مدیر اس.وی.آر یا همان سرویس اطلاعات خارجی یوگنی پریماکوف مامور کهنه‌کار «کا گ ب» بود که سنت‌های سازمان اطلاعات اتحاد جماهیر شوروی و تاکتیک‌های مبنی بر اجبار و باج‌خواهی آن را- که خودش در جوانی قربانی آن شده بود- ادامه داد. بر اساس مواردی که از آرشیو «کا گ ب» به بیرون درز کرده، پریماکوف در دهه 1960 در حالی که به عنوان روزنامه‌نگار در خاورمیانه کار می‌کرد، مورد باج‌خواهی قرار گرفته و مجبور به خدمت به این آژانس شده بود. رم کراسیلنیکوف پدر و موسس اف.اس.بی یا همان سرویس امنیتی جدید روسیه نیز یکی از افسران سابق «کا گ ب» و یکی از مومنین و معتقدین واقعی کمونیسم بود. او نام همسرش هم نینل بود که در واقع برعکس لنین است. به گفته یکی از فراریان و پناهندگانی که در دهه ۱۹۹۰ در اف.اس.بی زیر نظر کراسیلنیکف کار می‌کرد، سرویس امنیتی جدید روسیه در سال‌های نخست تاسیس از همان دستورالعمل‌های آموزشی «کا گ ب» البته بدون بخش‌های ایدئولوژیک و کمونیستی آن استفاده می‌کرده است.
در این میان خود پوتین را نیز نمی‌توان نادیده گرفت- که تجربه همکاری با اداره اطلاعات خارجی «کا گ ب» تاثیرات عمیقی در شکل‌گیری زندگی و کارنامه سیاسی او داشته است. پوتین که در زمان جنگ سرد در شهر درسدن در آلمان شرقی مستقر بود، از نزدیک شاهد فروپاشی امپراتوری شوروی بوده است. اتفاقی که ولادیمیر پوتین بعدها آن را بزرگ‌ترین فاجعه قرن بیستم نامید. پوتین به افتخار پلیس مخفی اولیه شوروی- که چکا نام داشت- خودش را «چکیست» می‌نامد و در زمان ریاستش بر سازمان امنیت جدید روسیه مجسمه‌ای از فلیکس دزرژینسکی بنیانگذار چکا را نیز در دفتر خود نگه می‌داشت. پوتین تا به همین امروز در زمان راه رفتن با شیوه حرکت مأموران مسلح سازمان امنیت حرکت می‌کند تا به همه بفهماند که یک مامور آموزش‌دیده است.
پوتین مثل بسیاری دیگر از روس‌ها، بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز سندرم ضد آمریکایی بودن را با خود به طور مداوم و مستمر به همراه داشته و به همین دلیل هم در دهه 1990 متقاعد کردن او به این که کشورهای ناتو و به خصوص آمریکا دیدگاهی خصمانه در قبال مسکو دارند، چندان دشوار نبود. اطلاعات اتحاد جماهیر شوروی ایالات متحده را «دشمن اصلی» می‌نامید- و برای امثال پوتین دشمن اصلی همیشه و در همه حال دشمن اصلی بود. به همین دلیل هم هست که در دهه 1990 نگاه سرویس‌های اطلاعاتی روسیه به ایالات متحده حتی از نگاه «کا گ ب» در سال‌های آخر اتحاد جماهیر شوروی نیز خصمانه‌تر و تهاجمی‌تر بود. به هر حال کتمان نمی‌توان کرد که هیچ چیز مثل تحقیر باعث پرخاشگری و دشمنی نمی‌شود.
منبع: شفقنا
ثبت دیدگاه