دارون عجماوغلو استاد دانشگاه MIT و یکی از دو نویسنده کتاب معروف «چرا ملتها شکست میخورند» است. کتاب اخیر او و جیمز رابینسون یعنی «راه باریک آزادی» خیلی سریع به یکی از منابع مهم در مورد دولتسازی بدل شد. یادداشت پیشرو که توسط «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه» ترجمه شده است، تحلیل این پژوهشگر برجسته دولتسازی در مورد وقایع اخیر کشور افغانستان است. او در این یادداشت تلاش میکند توضیح دهد که مطابق با پژوهشهای مختلف و بهویژه نظریه خود او و جیمز رابینسون در مورد تکوین جوامع و دولتها، رویکرد نیروهای آمریکایی در افغانستان از ابتدا محکوم به شکست بوده است.
چین اگرچه جزو معدود کشورهایی است که روی خوش به طالبان نشان داده و اعلام کرده است مایل به توسعه «روابط دوستانه» با این گروه حاکم بر افغانستان است اما در عین حال به دلایل اقتصادی و امنیتی از حاکمیت طالبان بر کابل نگران است.
روزنامه "وال استریت ژورنال" گزارش داد که نامه نگاریهای محرمانه وزارت خارجه آمریکا حاکی از آن است که سفارت این کشور در افغانستان از ماه ژوئیه گذشته به دولت واشنگتن در مورد سقوط کابل به دست طالبان هشدار داده بود.
نیروهای جنگندهی افغانستان در نبردهای آتشین منحل میشوند. ایالات متحده مواضع شورشیان را بمباران میکند تا از فروپاشی کشور جلوگیری به عمل آورد. تحلیلگران و ناظران و همچنین خود افغانها در حالی که خطر طالبان شدت میگیرد، این سوال را میپرسند که نیروهای دفاعی افغانستان چه مشکلی داشته اند؟
پس از خروج آمریکا از افغانستان، ایران باید با احتیاط با همسایه خود تعامل داشته باشد، در واقع ایران نگران است که خروج آمریکاییها به معنای انفجار اوضاع در این کشور، به زیان ایران، چین و روسیه باشد. مشخص نیست ایرانیها و روسها تا چه اندازه در برخورد با طالبان شریک باقی میمانند. گرایش اصلی این دو، تکیه بر سیاست تبدیل تهدید به فرصت است.
چگونگی پیشروی سریع طالبان و فروپاشی ناگهانی ارتش افغانستان این روزها ذهن بیشتر تحلیلگران را به خود جلب کرده است. به نظر میرسد ۵عامل ساختار دولت، فساد، اراده طالبان تحت لوای مقاومت در برابر اشغالگران، ناروشن بودن استراتژی آمریکا و همینطور ناکامی این کشور در نهادسازی و سرانجام حمایت پاکستان مهمترین نقش را در این پیشروی سریع ایفا کرده است.
فاطمیون یک نیروی کوچک اما قوی با روابط دیرینه و گسترده با ایران است و می تواند برای مقامات ایرانی مفید باشد زیرا آنها در حال تدوین سیاست خود در افغانستان هستند. به ویژه اگر طالبان همچنان به مزیت نظامی خود ادامه دهد، فاطمیون می تواند برای تهران مثمر ثمر باشد. فاطمیون از نظر تعداد و ظرفیت در مقایسه با طالبان ضعیف هستند. اما اگر طالبان و دولت افغانستان در نهایت به توافقی دست نیابند، این گروه می تواند به عنوان یک اهرم نفوذ برای ایران باشد.
افغانستان با داشتن مرز تقریباً ۱۰۰۰ کیلومتری با ایران و سابقه روابط ناآرام بین ایرانیان و مبارزان مسلمان سنی از جمله طالبان، میتواند به عرصهای برای رقابت آینده تهران و ریاض تبدیل شود. یک عامل مهم در نحوه شکل گیری رقابت ها، نگرش طالبان به گروههای قومی و مذهبی غیر پشتون خواهد بود.
در حالی که منابع خبری افغانستان از درخواست استعفای وزیران خارجه و دفاع آمریکا از محمداشرف غنی رئیس جمهوری این کشور خبر داده اند، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا آن را شایعه خواند
رئیس جمهور آمریکا تأکید کرد که از تصمیم خود مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان پشیمان نیست.