شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در دهه‌های اخیر بسیار قدرت یافته و به بستری رایج برای اظهارنظر، کسب خبر و تعاملات اجتماعی تبدیل شده اند؛ به خصوص در ماه‌های اخیر و به ویژه از شروع سال جدید و داغ شدن بحث انتخابات ریاست جمهوری، شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی بیش از گذشته به محملی برای گفت وگو و شنیدن آرا مختلف آدم‌هایی بدل شده است که حرفی برای گفتن یا پیامی برای شنیدن دارند.
گسترش امکانات فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، شیوع بیماری کرونا، فراگیری استفاده از فضای مجازی و تمایل نداشتن مردم به دنبال کردن فعالیت های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به صورت حضوری بیش از هر زمان دیگری فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را به محیطی مطلوب و جذاب برای بسیاری مردم بدل ساخته است.
به عنوان مثال در میان شبکه‌های اجتماعی شبکۀ جدید صوت‌محور کلاب هاوس شاید به دلیل تازگی بیش از هر شبکه ای با اقبال روبرو بوده و به خصوص به فضایی برای بحث و ارائه نظر در باب نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و مباحث پیرامون آن بدل شده است.
قطعا فضای مجازی و شبکه های اجتماعی قابلیت‌ها، کارکردها و شرایطی را دارند که برای مخاطبان جذاب اند و نیازهایی را از آنان برآورده می سازند که اقبال عمومی را نسبت به خود برمی انگیزند. موضوعی که باعث می شود اقبال مردمی نسبت به استفاده از این فضا افزایش یابد.
فناوری‌های نوین ارتباطی دسترسی آزاد به اطلاعات را ممکن ساخت
دکتر صدیقه ببران دکترای ارتباطات اجتماعی و استاد دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در توضیح علت اهمیت و اقبال یافتن فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نسبت به رسانه های رسمی بیان کرد: اولین نکته این است که ما وارد دنیای جدیدی شده ایم که به آن عصر اطلاعات و ارتباطات می گوییم. عصر اطلاعات و ارتباطات با فناوری هایی نوین همراه شده است که این فناوری ها ابزار رسانه ای شما را متحول کرده و می کنند و به مرور ابزارهای جدیدی در اختیار شما قرار گرفته و می گیرد که بر کیفیت ارتباط شما اثر می گذارد.
وی افزود: این که یک رسانه از منظر کاربران چقدر دسترسی آسان‌تری را فراهم می‌سازد و می‌تواند ارتباط راحت‌تری را برقرار کند بیشتر مورد علاقه مخاطب است و البته ویژگی‌ها و مزیت‌های متعدد دیگری هم در این میان دخیل است.
مثلا در کشورهایی از جمله کشور ما که شما نمی‌توانید به راحتی به حوزه رسانه‌های رسمی دسترسی پیدا کنید و لزوما صدایتان در هر محفلی شنیده نمی‌شود در این شبکه‌های اجتماعی این امکان را دارید که به راحتی بلندگویی دست گرفته و صحبت کنید.
این استاد دانشگاه ادامه داد: پس اولین اتفاقی که در دنیای جدید و عصر اطلاعاتی افتاد این بود که یکی از حقوق بشر را برای او ممکن‌تر کرد و آن حق دسترسی آزاد به اطلاعات بود. این حق دسترسی آزاد اطلاعات هر چقدر که شما بتوانید آسان‌تر و راحت‌تر به آن دسترسی داشته باشید، بیشتر مورد اقبال مخاطب شما خواهد بود.
آیا به راحتی می شود به صدا و سیما و روزنامه ها برای صحبت کردن یا مطلبی را نشر دادن دسترسی پیدا کرد؟ جواب خیر است. به دلیل این که هرکسی در فضای اول تریبون ندارد و در فضای دوم هم مطلبش منتشر نخواهد شد. ولی هرکسی می تواند به راحتی در فضای مجازی تریبونی داشته باشد یا با راه اندازی یک صفحه حرف، دیدگاه و نگرش خود را بیان کند.
وی تصریح کرد: در نتیجه یکی از اتفاقات خوبی که به دنبال گسترش فناوری های ارتباطی و اینترنتی افتاد و نگاه جامعه شبکه ای و شبکه های اجتماعی متعدد رخ داد همین بود که امکان دسترسی آزاد و برابر را برای همگان به این وسیله فراهم ساخت. این مزیت فوق العاده بود.
به همین دلیل شاهد این موضوع هستیم که هر برنامه اجتماعی جدیدی که به بازار می آید افراد با شوق و ذوق بسیاری به سراغ آن می روند؛ مانند کلاب هاوس که این روزها مورد اقبال زیادی واقع شده و این امکان گفت وگو، فی نفسه برای کاربران جذاب است.
فضای باز شبکه‌های اجتماعی برای مخاطبان جذاب است
این استاد دانشگاه در ادامه و در تحلیل جامعه شناختی اقبال شبکه های اجتماعی نوظهور توضیح داد: پیشتر یکی از مشکلات جوامع این فقدان فضای گفت وگو بود؛ در حقیقت وقتی شما زمینه ها، دریچه ها و روزنه های گفتن و بیان کردن را در جامعه می بندید، وقتی دری باز می شود همه به سمت آن هجوم می برند.
داستان کلاب هاوس داستانی تازه نیست؛ آن زمانی که وی چت و وایبر و پس از آن تلگرام، واتس آپ آمد هم داستان همین بود؛ یعنی هر فضایی که برای مخاطب این امکان گفت و گو و صحبت را به وجود می آورد این اقبال عمومی را ایجاد می کرد.
وی افزود: نباید از نظر دور داشت که این فناوری ها امکان و فرصت خوبی است که اگر دولت های مختلف از آن بهره ببرند پتانسیل های برجسته ای برای بهره برداری دارد؛ که متاسفانه ما شاهد هستیم که اینها فیلتر می شوند و سوال اینجاست که مگر می شود جلوی تکنولوژی ایستاد؟
وقتی این تکنولوژی بسته می شود، تکنولوژی جدید دیگری خواهد آمد و اگر شما بخواهید جلوی تکنولوژی بایستید، دائم باید در حال مبارزه با تکنولوژی های جدید و اشکال مختلف آن باشید.
مخاطبان فضای مجازی گسترده‌تر از تلویزیون هستند
ببران در پاسخ به این پرسش که چرا نخبگان قدرت و کسانی که به تریبون تلویزیون دسترسی دارند هم در فضای مجازی و شبکه هایی چون کلاب هاوس فعال شده اند، توضیح داد: علت در دسترسی گسترده تر به مخاطبان در این فضاها است؛ عده محدودی تلویزیون را می بینند ولی در فضای مجازی مخاطب گسترده تری وجود دارد؛ به همین دلیل است که می بینیم این روزها کاندیداهای ریاست جمهوری کلیپ های تبلیغاتی خود را در فضای مجازی قرار می دهند.
فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مشتری بیشتری دارند؛ در بحث انتخابات افراد به دنبال رای بیشتر هستند که این موضوع نیاز به دیده شدن آنان از سوی مخاطبان بیشتر دارد و این مخاطبان بیشتر در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی حضور دارند.
این استاد دانشگاه در توضیح این که هیچ رسانه ای رسانه دیگر را از میدان به در نخواهد کرد، تصریح کرد: نه این گونه نیست هرکدام از این رسانه های جایگاه خودشان را دارند و در دنیای جدید معمولا همگرایی رسانه ای جواب می دهد؛ همگرایی رسانه ای به این معناست که شما در رسانه یک بسته رسانه ای چندگونه را به مخاطب ارائه می دهید.
برنامه تلویزیون از شبکه ای پخش می شود و شاید عده ای محدود آن را دیده باشند اما همان برنامه را در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی هزاران و میلیون ها نفر می بینند. یعنی شما از تمام امکانات استفاده می کنید تا در این فضا که مخاطب گسترده تر و بیشتری دارد حرف بزنید.
ثبت دیدگاه