اگر تاریخ خاورمیانه مدرن را مطالعه کرده باشید و اخبار این منطقه را به طور منظم دنبال کنید، احتمالاً دیدگاه خوبی در مورد این‌که چرا درگیری طولانی‌مدت بین یهودیان اسرائیل و فلسطینی‌ها هرگز حل نشده، به دست آورده‌اید.
با این حال، اگر با تاریخ منطقه آشنا نیستید و فقط زمان‌هایی به این موضوع توجه می‌کنید که اتفاق وحشتناکی در حال رخ دادن است- مثل همین الان؛ ممکن است از خود بپرسید: «مشکل این‌جا چیست؟ چرا اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها نتوانسته‌اند اختلافات خود را حل کنند؟ آمریکا پس از جنگ جهانی دوم با آلمان و ژاپن کنار آمد و امروز روابط بین ایالات متحده و ویتنام دوستانه است. حتی جوامع آشفته‌ای مثل آفریقای جنوبی و ایرلند شمالی هم به سمت عدالت و صلح حرکت کرده‌اند. پس چرا تلاش‌های مختلف برای پایان دادن به این درگیری شکست خورده؛ و حتی به جایی رسیده که در حال حاضر شاهد بدترین خونریزی اسرائیل و فلسطین از زمان ایجاد اسرائیل در سال ۱۹۴۸ هستیم؟!
این مطلب می‌کوشد به دلایلی اشاره کند که نشان می‌دهد چرا مناقشه اسرائیل و فلسطین هم‌چنان جان بیگناهان را می‌گیرد، باعث بی‌ثباتی منطقه می‌شود و ترس، رنج و بی‌عدالتی را تداوم می‌بخشد.
۱. اهداف غیر قابل تقسیم. در قلب این مناقشه یک مشکل ساختاری عمیق وجود دارد: اسرائیلی‌ها و ملی‌گرایان فلسطینی هر دو می‌خواهند در یک قلمرو زندگی کنند و آن را کنترل کنند و هر یک از طرفین بر این باورند که حق با آن‌هاست. هر گروهی برای ادعای خود مبنایی دارد و هر یک با شور و حرارت به دنبال غلبه بر طرف مقابل است. محققان روابط بین‌الملل موقعیت‌هایی از این دست را مشکلات «تقسیم‌ناپذیری» تعریف می‌کنند: اگر موضوع مورد بحث برای هر دو طرف قابل قبول نباشد، حل و فصل اختلاف سخت‌تر خواهد شد.
۲. معضل امنیتی. با توجه به مشکل اول، اگر این موضوع را هم در نظر داشته باشیم که قلمروی مورد مناقشه به شدت کوچک است، معضل امنیتی شدیدی که دو طرف با آن مواجه هستند، خود را بهتر نشان می‌دهد. رهبران صهیونیست از همان ابتدا تشخیص دادند که ایجاد یک کشور تحت کنترل یهودیان با اقلیت قابل توجه عرب دشوار و حتی غیرممکن است. این باور منجر به پاکسازی‌های قومی متعددی شده است.
۳. بیگانگان غیرمفید. درگیری بین این دو طرف را مجموعه‌ای از اشخاص ثالث که مداخلات منفعت‌طلبانه آن‌ها معمولاً نتیجه معکوس داشته، دامن زده و تداوم می‌دهند. معضلی که با اعلامیه بالفور ۱۹۱۷ بریتانیا آغاز و در ادامه به رقابت کشورهای عربی از جناح‌های مختلف فلسطینی منتهی شد که وحدت فلسطین را تضعیف کرد. آمریکا با تسلیح اسرائیل، اتحاد جماهیر شوروی با تسلیح کشورهای عربی در طول جنگ سرد و بی‌تفاوتی این دو ابرقدرت به مسئله فلسطین و لغو تصمیم اسرائیل برای شهرک‌سازی در سراسر کرانه باختری معضل را شدیدتر کرد و نکته مهم این که هیچ یک از این مداخلات خارجی نه تنها به حل و فصل مناقشه اسرائیل و فلسطین کمک نکرد، بلکه حتی می‌توان گفت که این مداخلات وضعیت بد را بدتر کرده‌اند.
۴. افراط‌گرایان. در خاورمیانه نیز مانند تمام جاهای دیگر، افراط‌گرایان گاهی اوقات می‌توانند تلاش‌های طرفین خوش‌نیت برای حل مشکلات را از مسیر خود منحرف کنند. مانند اتفاقی که افراط‌گرایان دو طرف در روند صلح اسلو در دهه ۱۹۹۰ ایجاد کردند و نزدیک‌ترین روندی که دو طرف را به پایان درگیری نزدیک کرده بود، تضعیف کردند.
منبع: شفقنا
ثبت دیدگاه