پایگاه اینترنتی «بنیاد فرهنگ استراتژیک» در مطلبی تحت عنوان «مسیر تقابل در ترکمنستان» به بررسی تعامل روسیه و ایالات متحده با ترکمنستان پرداخت.
در این مطلب آمده است: تمایل روسیه برای استفاده فعال‌تر از مسیرهای ترانزیتی جایگزین (قبل از همه از طریق ترکمنستان به سمت کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا) ممکن است با عدم آمادگی و پذیرش «عشق آباد» برای نادیده گرفتن خطر تحریم‌های ثانویه ایالات متحده و دست نشاندگان اروپایی‌اش رو به رو شود.
۶ اکتبر سال ۲۰۲۲ «عشق آباد» رسما در مورد تعهد دولت ترکمنستان به گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی با ساختارهای تجاری ایالات متحده اعلام آمادگی کرد و تاثیرگذاری شرکت‌های آمریکایی در زمینه‌های مختلف اقتصادی این کشور را ستود.
همزمان «وفا خواجه‌اف»، معاون وزیر امور خارجه ترکمنستان با ژنرال «پل دین»، معاون اول دستیار وزیر امور خارجه ایالات متحده در اداره کنترل تسلیحات، بررسی و رعایت توافقات نظامی -فنی دیدار کرد.
دو طرف دستور کار منطقه‌ای و بین المللی را بررسی و همچنین در خصوص راه‌های تقویت اقدامات و اعتمادسازی در زمینه کنترل تسلیحات و اجرای تعهدات بین المللی در این زمینه تبادل نظر کردند.
اندکی پیش از آن، در پایان ماه سپتامبر سال ۲۰۲۲، ایالات متحده و ترکمنستان (که دارای مرز وسیعی با ایران است) رسما توسعه بیشتر روابط در زمینه مسائل امنیتی و همکاری‌های نظامی را اعلام کردند. زمینه‌های همکاری خاص دو کشور فاش نشده است.
تا اول ژانویه سال ۲۰۱۹ در ترکمنستان ۶۵۸ شخص حقوقی تحت مالکیت انحصاری دولت‌های خارجی یا ساختارهای تجاری یا مالکیت مشترک، ثبت شده بودند. ایالات متحده در این کشور ۲۴ شرکت در زمینه‌های مهندسی مکانیک (بوئینگ، جان دیر، جی آی کیس) و در مجتمع نفت و گاز (موبایل اویل، مشاوران ارتباطات آمریکایی، یونوکال) و انگلیس نیز شرکت‌هایی در حوزه مخابرات معرفی کرد.
در اوایل ماه دسامبر در اتاق بازرگانی و صنایع ترکمنستان همایش تجاری مشترکی برگزار شد. در این همایش هیاتی از نمایندگان شرکت‌های متعدد آمریکایی به ریاست «اریک استیوارد»، مدیر اجرایی شواری تجاری ترکمنستان و ایالات متحده حضور یافتند. علاوه بر سخنان پر زرق و برق ( مانند «جذب پیشرفته ترین تجربیات در راستای ثبات منطقه‌ای»)، اتحادیه صنعت‌ران و کارآفرینان ترکمنستان یادداشت تفاهمی با شرکت آمریکایی «نیکلائو کمپاین» در زمینه ایجاد یک باشگاه گلف به امضا رساند.
دامنه برنامه‌ها با مشارکت آمریکا در ترکمنستان به طور چشمگیری گسترش یافته که آماده‌سازی و سرسبزسازی یک کشور کویری با حمایت آژانس توسعه بین المللی آمریکا (یوساید) سازمانی نامطلوب در روسیه، از آن جمله است.
باید گفت که در ماه‌های اخیر، برخی شرکت های اوکراینی نیز در زمینه‌های مهندسی مکانیک، ساخت تاسیسات زیربنایی و اکتشافات زمین شناسی از وجود خود در خاک ترکمنستان خبر دادند.
«… ایالات متحده قصد دارد به ترکمنستان کمک کند تا از فشار تحریم‌ها علیه روسیه بهره‌مند شود…». این بخشی از سخنان «دونالد لو» دستیار وزیر امور خارجه در امور آسیای جنوبی و مرکزی در تاریخ ۶ نوامبر در عشق آباد است و در ادامه نیز گفت که خوشحال خواهیم شد به همکاری با دولت ترکمنستان و جامعه تجاری این کشور برای کمک به آنها جهت دریافت سود بیشتر از تحریم‌های ضد روسی ادامه دهیم.
لو همچنین در مورد مزایای قزاقستان از خروج برخی از بانک‌های بزرگ روسیه از این کشور در تابستان – پاییز سال ۲۰۲۲ سخن گفت و به «عشق آباد» نیز چنین توصیه‌ای کرد.
در عین حال با نیم‌نگاهی به امکان همکاری منطقه‌ای در مثلث ترکمنستان – روسیه – ایران، «رضا نورشادی» مدیر عامل و رئیس هیات مدیره شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران، تهران پیشنهاد کرده گاز ترکمنستان و روسیه را به هر سمتی از جمله جنوب آسیا به مصرف کنندگان منتقل کند.
پیشنهاد مربوطه به «گازپروم» و «ترکمن گاز» ارائه شده است. به ویژه، ایران آماده است گاز را به پاکستان که تا مرز آن خط لوله نیز احداث شده منتقل کند. علاوه بر این، ایران در ازای بدهی به ترکمنستان، آماده اجرای پروژه‌ها در هر صنعت دلخواه از لحظه آغاز تا تکمیل آنها است.
فعال شدن تماس‌های سطح بالای «ترکمنستان – ایران» و «ترکمنستان – روسیه» در ماه‌های اخیر قابل توجه است. «الکسی اورچوک»، معاون نخست وزیر روسیه که قبلا در ماه نوامبر به «عشق آباد» رفته بود، ۱۸ فوریه مجددا برای گفت‌وگو با «قربانقلی بردی‌محمداف» رئیس خلق مصلحتی ترکمنستان وارد این کشور شد.
به گزارش نشریه «ترکمنستان بی‌طرف»، بردی‌محمداف در این دیدار به چشم‌انداز خوب مشارکت سودمند دوجانبه در حوزه تجاری و اقتصادی، بخش حمل و نقل و ارتباطات و لجستیک در مجتمع کشت و صنعت اشاره کرد.
اخیرا «سردار بردی‌محمداف»، رئیس جمهور ترکمنستان نیز چندین سند در زمینه ساخت تاسیسات جدید پزشکی مدرن امضا کرده است. در جریان سفر ماه ژانویه «میخائیل میشوستین» نخست وزیر روسیه به عشق آباد نیز ۸ موافقتنامه بین نهادی به امضا رسید.
با این تفاسیر می‌توان گفت گزارش نشریه آمریکایی «اورآسیانت» در مورد این که فعالیت مسکو در مسیر ترکمنستان «با واکنش مناسبی مواجه نیست» تنها جنبه روانی و تبلیغاتی دارد. همین نشریه از پروژه ساخت خط آهن از ترکمنستان به تاجیکستان از طریق خاک افغانستان با تمرکز به کریدور حمل و نقل به جنوب آسیا و با هدف دور زدن ایران یاد می‌کند.
اما با توجه به وخامت اوضاع در افغانستان باید گفت این امر یک تصویر خیالی است. همین امر در مورد پروژه خط لوله گاز ترکمنستان – افغانستان – پاکستان – هند (تاپی) نیز صدق می‌کند. البته، همان طور که در اینجا گفته شده، مسکو و عشق آباد در حال مذاکره برای احیای احتمالی تاپی هستند مشروط بر اینکه روسیه امنیت زیرساخت‌های جدید را تضمین کند.
در ازای آن مسکو گویا به دنبال دسترسی به خطوط لوله عشق آباد و در آینده اتصال تاپی به پاکستان استریم است. در واقع سردار بردی محمد اف از درخواست تسریع در اجرای پروژه ساخت خط لوله گاز ترانس افغان و خط موازی انتقال برق فشار قوی به پاکستان و هند دست بردار نیست. اما به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی ورابطه نه‌چندان گرم مسکو با طالبان، این امر منتفی است.
بنابراین، از یک سو، تلاش‌های ناقص واشنگتن برای گسترش روابط با ترکمنستان و از طرف دیگر، موضع بی‌طرفی ترکمنستان در مورد تعدادی از مسائلی که به توسعه روابط روسیه و ترکمنستان کمک می‌کند، می‌توان گفت که “اینجا مرز رویارویی است”.
ثبت دیدگاه