خطر درگیری نظامی چین و آمریکا بزرگ و جدی است

نوریل روبینی؛ متولد سال ۱۹۵۸ میلادی از مشهورترین اقتصاددانان جهان است که عمدتا نگاهی «بدبینانه» به تحولات در حال وقوع در جهان دارد. هر چند که خود معتقد است بدبین نیست و تنها با واقع بینی به مسائل می‌نگرد. او استاد بازنشسته در مدرسه کسب و کار اشترن دانشگاه نیویورک است. روبینی ترکیدن حباب بازار مسکن امریکا در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی، بحران مالی سال ۲۰۰۹ میلادی و سقوط اقتصاد جهانی در آستانه آغاز بحران کووید -۱۹ را پیش بینی کرده بود. او در ترکیه، ایران، اسرائیل و ایتالیا بزرگ شد و اکنون شهروند ایالات متحده است. خانواده او کلیمی و ایرانی الاصل بودند. او در دوران ریاست جمهوری «بیل کلینتون» اقتصاددان ارشد شورای مشاوران اقتصادی بود و بعدا به عنوان مشاور ارشد «تیموتی گیتنر» که در زمان باراک اوباما وزیر خزانه داری بود به وزارت خزانه داری ایالات متحده نقل مکان کرد. روبینی در دسامبر ۲۰۱۳ میلادی شایسته دریافت جایزه مجمع جهانی اندیشمندان شد. پیش از این او عضو شورای روابط خارجی امریکا و مجمع جهانی اقتصاد در داووس شده بود.

اخیرا در نشست مجمع توسعه چین (CDF) در پکن شرکت کردم گردهمایی ای سالانه که در آن رهبران ارشد تجاری خارجی، دانشگاهیان، سیاستگذاران سابق و مقام های ارشد چینی حضور پیدا می کنند. نشست سال حاری اولین کنفرانسی بود که از سال ۲۰۱۹ میلادی به صورت حضوری برگزار می شد و به ناظران غربی این فرصت را داد تا با رهبران ارشد تازه چین از جمله “لی کیانگ” نخست وزیر تازه آن کشور ملاقات کنند.

این رویداد هم چنین اولین فرصت لی به منظور تعامل با نمایندگان خارجی از زمان به قدرت رسیدن اش بود. علیرغم آن که درباره انتصاب های صورت گفته توسط “شی جین پینگ” رئیس جمهور چین از میان وفاداران نزدیک به او در مناصب مهم در حزب کمونیست چین و دولت آن کشور بسیار گفته شده گفتگوهای ما با لی و سایر مقام های عالی رتبه چینی دیدگاه متفاوت تری از سیاست و سبک رهبری آنان ارائه داد.

لی پیش از آن که در ماه مارس نخست وزیر شود به عنوان منشی حزب کمونیست چین در شانگهای فعالیت می کرد. او به عنوان یک فرد اصلاح طلب اقتصادی و طرفدار کارآفرینی در بخش خصوصی شناخته می شود و نقش مهمی در متقاعد ساختن تسلا به منظور ساخت کارخانه ای بزرگ در آن شهر ایفا کرده بود. در طول شیوع پاندمی کووید – ۱۹ او سیاست سخت گیرانه شی با عنوان “کووید صفر” را اجرا کرد و بر قرنطینه دو ماهه شانگهای نظارت داشت.

این اقدامات برای “لی” سودمند بود و او به دلیل وفاداری اش به “شی” پاداش گرفت و به دلیل شکست این سیاست به یک قربانی تبدیل نشد. هم چنین، رابطه نزدیک اش با شی به او این امکان را داد تا رئیس جمهور چین را متقاعد سازد که محدودیت های ناشی از اجرای سیاست کووید صفر را یک شبه پس از آن که شی به این نتیجه رسید که چنین سیاستی ناپایدار است لغو نماید. در جریان دیدارمان با لی او بر تعهد چین به اصلاحات و گشایش تاکید کرد پیامی که دیگر رهبران چین نیز آن را تکرار کردند.

شوخ طبعی قابل توجه لی به شدت متفاوت از رفتار محتاطانه تر “لی کچیانگ” نخست وزیر سابق بود. در طول جلسه ما او با “تیم کوک” مدیر عامل اپل با اشاره به ویدئوی وایرال شده اش در جریان بازدید از یک فروشگاه اپل در پکن که توسط جمعیت مورد تشویق قرار می گرفت بگو و بخند کرد. او حتی به شوخی منتشر شده در ویدئویی که این گونه نشان داده می شود که قانونگذاران امریکایی به اصطلاح در حال کباب کردن “شو زی چو” مدیر عامل اجرایی تیک تاک هستند اشاره نمود و خندید. او خاطر نشان ساخت که برخلاف کوک رئیس محاصره شده تیک تاک در میان نمایندگان امریکایی در طول جلسات استماع خود در کنگره لبخندی بر لب نداشت. شوخی لی شامل یک هشدار ضمنی بود مبنی بر آن که اگرچه چین کماکان از حضور شرکت های امریکایی در آن کشور استقبال می کند اما اگر با شرکت ها و منافع چین در ایالات متحده برخوردی شدید صورت گیرد دولت چین نیز می تواند مقابله به مثل کرده و واکنش سختی از خود نشان دهد.

تهدید پنهان لی نشان دهنده نگرش فعلی چین نسبت به ایالات متحده است. اگرچه سیاستگذاران ارشد اقتصادی در چین اغلب در مورد باز شدن درهای چین صحبت می کنند با این وجود، سیاست های چین کماکان در راستای در اولویت قرار دادن امنیت و کنترل بر اصلاحات است. “کین گانگ” وزیر خارجه تازه چین در جریان سخنرانی خود در نشست مجمع توسعه چین موضعی جنگ طلبانه اتحاذ کرد.

او با تلنگری تلویحی به ایالات متحده به شرکت کنندگان غربی در آن نشست هشدار داد که علیرغم آن که چین قصد دارد رویکرد باز نسبت به تجارت را حفظ کند آن کشور با هرگونه تلاشی برای کشانده شدن به سوی یک جنگ سرد جدید قاطعانه پاسخ خواهد داد.

اخیرا “جانت یلن” وزیر خزانه داری ایالات متحده با هدف کاستن از نگرانی های چین در مورد تلاش ایالات متحده برای محاظفت از خود و اقداماتی در راستای جدا شدن اقتصاد آن کشور از اقتصاد چین تصریح کرد که اقدامات امریکا با هدف محدود ساختن تجارت با چین به جای تلاش برای جلوگیری از رشد اقتصادی آن کشور صورت می گیرد و صرفا مبتنی بر دغدغه های مرتبط با امنیت ملی امریکا بوده است.

با این وجود، واقعیت آن است که در زمانی که  ایالات متحده بنا بر گزارش ها در حال برنامه ریزی به منظور اعمال محدودیت های گسترده بر سرمایه گذاری های چینی در ایالات متحده و سرمایه گذاری های ایالات متحده در چین می باشد آرام ساختن پکن کار دشواری خواهد بود. مقام های چینی تا به امروز از تلاش های یلن و “آنتونی بلینکن” وزیر خارجه امریکا به منظور برقراری گفتگو در مورد چگونگی به حداکثر رسانی همکاری و به حداقل رساندن زمینه های رویارویی و مدیریت تشدید رقابت استراتژیک و رقابت دو قدرت استقبال نکرده اند.

“اورسولا فون در لاین” رئیس کمیسیون اروپا اخیرا سخنرانی عملگرایانه مشابهی را ارائه کرد و در آن استدلال نمود که اروپا باید به جای جدا شدن از چین بر روی “ریسک زدایی” تمرکز کند. با این وجود، او بر روی راه های بسیاری که سیاست های چین را به تهدیدی برای اروپا و غرب تبدیل می کند نیز تاکید کرده بود. سخنرانی او در پکن مورد استقبال قرار نگرفت و زمانی که در ماه آوریل به همراه “امانوئل مکرون” رئیس جمهور فرانسه از چین بازدید نمود در عمل مورد بی مهری قرار گرفت در حالی که استقبال از مکرون بر روی فرش قرمز گرم تر بود.

چین در حال حاضر در تلاش است بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده شکاف ایجاد کند. با توجه به این که شرکت های مستقر در اتحادیه اروپا منافع قابل توجهی در چین دارند برخلاف حضور محدود رهبران تجاری آمریکایی بسیاری از مدیران اجرایی اروپایی در در نشست مجمع توسعه چین شرکت کردند.

اظهارات جنجالی مکرون در جریان سفرش به چین در ماه آوریل مبنی بر آن که اروپا نباید دنباله روی ایالات متحده باشد نشان می دهد که این تلاش ممکن است موفق بوده باشد. با این وجود، بیانیه بعدی جی – ۷ موضع غرب در قبال تایوان را مجددا مورد تایید قرار داد و سیاست های تهاجمی چین در قبال آن جزیره را محکوم کرد و حمایت ضمنی چین از تهاجم وحشیانه روسیه به اوکراین را مورد انتقاد قرار داده بود.

پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا همراه با سوء ظن چین مبنی بر آن که ایالات متحده در تلاش است تا رشد اقتصادی خود را مهار کند تلاش ها به منظور اعتمادسازی و تنش زدایی بین دو کشور مختل خواهد شد. با رقابت دموکرات ها و جمهوری خواهان با یکدیگر برای سخت تر نشان دادن موضع شان در قبال چین جنگ سرد چین و آمریکا احتمالا تشدید می‌شود و خطر جنگ داغ نهایی بر سر تایوان را افزایش می ‌دهد.

علیرغم تلاش های مقام های ایالات متحده برای ایجاد نرده های محافظ به منظور رقابت استراتژیک با چین و اصرار مقام های چینی مبنی بر آن که آنان علاقه ای به جدایی اقتصادی ندارند چشم‌انداز همکاری به طور فزاینده‌ای دور به نظر می ‌رسد. تکه تکه شدن و جداسازی در حال تبدیل شدن به یک امر عادی تازه ای است دو کشور در مسیر برخورد باقی می مانند و عمیق شدن خطرناک “رکود ژئوپولیتیکی” در جریان در شرایط فعلی کاملا اجتناب ناپذیر است.