در میان کشورهای اسلامی یکی از پر جنب و جوش ترین رهبرانی که حملات رژیم صهیونیستی به غزه را مورد انتقاد تند قرار داده، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه است. اردوغان که به بکارگیری الفاظ تند و آتشین علیه مسئولان اسرائیلی و در دفاع از فلسطینیان شهرت دارد، اکنون و در کشتار و جنایت در غزه پس از “طوفان الاقصی” نتانیاهو را هدف شدیدترین حملات لفظی خود قرار داده است.
وی با بکاربردن مفاهیمی همچون “جنایت علیه بشریت در غزه” سیاست های آمریکا در قبال اوضاع کنونی فلسطینایان را هم نقد می کند. اردوغان در باره شرایط غزه گفته است، “حملات اسرائیل که منجر به کشته شدن بیش از ۱۶ هزار فلسطینی که بیشتر آنها زن و کودک بودند، به هیچ وجه قابل توجیه نیست و کسانی که مرتکب چنین جنایاتی می‌شوند باید بر اساس قوانین بین‌المللی محاکمه شوند”. همچنین که گفته است، ” نتانیاهو به‌عنوان عامل یکی از بزرگ‌ترین کشتارهای قرن اخیر در غزه، نام خود را در صفحات تاریخ به‌عنوان “قصاب غزه” ثبت کرد.
البته که چنین سخنانی از سوی اردوغان تازگی ندارد. اگر اندکی تاریخ را ورق بزنیم در سال ۲۰۰۹ و در نشست داووس، رجب طیب اردوغان که آن زمان نخست‌وزیر ترکیه بود، پس از متهم کردن اسرائیل به جنایات جنگی آن نشست را به نشانه اعتراض به اظهارات شیمون پرز ترک کرد. اردوغان خطاب به پرز گفت: از اینکه دیگران برای شما کف می‌زنند متاسفم. شما سیاستمدارانی هستید که آدم‌کشی را خوب یاد گرفته‌اید.
اکنون اما به نظر لحن اردوغان علیه مسئولان اسرائیلی تندتر است و در همان روزهای نخست حملات گسترده رژیم صهیونیستی به غزه، نتانیاهو را مسئول اصلی این حملات خواند و گفت، نتانیاهو دیگر شخصی نیست که بخواهیم تحت هیچ شرایطی با او گفتگو کنیم و او را به کلی کنار گذاشته‌ایم.
پس از این ماجرا نیز آنکارا به حمایت از حماس پرداخت و هرگونه تصمیم برای اخراج رهبران حماس از ترکیه را رد کرد. اردوغان و هم حزبی های وی در پارلمان با صراحت بیشتری اعلام کردند که حماس ” یک گروه آزادی‌بخش و مجاهدی است که برای حفاظت از سرزمین خود تلاش می‌کند.”
این مواضع ترکیه خوشایند نتانیاهو که به گسترش روابط با آنکارا می اندیشید و حتی از چندی پیش انتظار دیدار اردوغان از فلسطین اشغالی را می کشید، نبوده و در مقابل اردوغان را به باد انتقاد گرفته است.
در صحنه سیاست عملی، همه این اظهارات تند و آتشینی اردوغان که رهبران اسرائیلی را هدف قرار داده ، قابل تامل است. اما برای فلسطینیان و افکار عمومی کشورهای اسلامی کافی نیست. همبستگی با فلسطینیان همواره یک اصل پایدار در سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه بوده و اردوغان حمایت از غزه را “مسئولیت تاریخی” ترکیه خوانده است. منتقدان در ترکیه لحن تند سخنان مقامهای آنکارا را می پسندند. لیکن می گویند چرا اردوغان از اعلام هرگونه تحریم علیه اسرائیل، یا تعلیق در روند عادی‌سازی روابط دو طرف یا هر گونه اقدام قاطع دیگری خودداری می کند؟
این انتظارات و نگرانی در ترکیه ناشی از مواضع پارادوکسی و دوگانه ای است که ترکیه در دو دهه اخیر در قبال مساله فلسطین اتخاذ کرده است. در یک سو، هجوم تند و انتقادهای بی وقفه از اقدامات رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی ها و در سوی دیگر، گرایش به بازسازی روابط با تل آویو و در دوره هایی هم میانجیگری ترکیه بین اسرائیل و کشورهای عربی و حتی تلاش برای میانجیگری و رفع اختلاف بین فلسطین و اسرائیل، معنا دار بوده است.
مناسبات کنونی ترکیه و رژیم صهیونیستی هم چندان دور از چنین فضایی نیست. روابط ترکیه و اسرائیل از سال ۲۰۰۹ در نتیجه عملیات نظامی اسرائیل به غزه به تدریج تیره شد. در سال ۲۰۱۸ هم با خروج سفیر ترکیه از اسرائیل بغرنج تر شد، اما مناسبات هرگز قطع نگردید. برعکس و از سال ۲۰۲۲ علاقه مندی آنکارا به ترمیم روابط با اسرائیل آشکارا اعلام شد و در نتیجه رایزنی ها اسحاق هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی به دعوت رجب طیب اردوغان به ترکیه سفر کرد و همچنان دو طرف در خیال پهن کردن فرش قرمز بوده و شاید همچنان باشند.
منقدان می گویند چنین رویکرد دو ضلعی نمی تواند پاسخگوی انتظارات اشکبار فلسطینانی باشد که چشم به اقدامی کارا از جانب کشورهای اسلامی چون ترکیه دوخته اند که آتش نسل کشی در غزه را خاموش کنند!
آیا زمان مواضع سختگیرانه تر از جانب آنکارا برای تعلیق در روابط و یا تعلیق برنامه های همکاری در بخش های اقتصادی، تجاری و حوزه انرژی با اسرائیل فرا نرسیده است؟
منبع: فرهنگ ایرانیان
ثبت دیدگاه